Δεν είμαι σε καμία περίπτωση ειδικός σε αυτά τα θέματα, καλό θα είναι να μην πάρεις τα γραφόμενά μου τοις μετρητοίς και να προσπαθήσεις να τα διασταυρώσεις!
Αρχικά νομίζω ότι πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι όλα όσα αναφέρεις δεν έχουν σχέση με την αποσυμπίεση, ή να το πω καλύτερα, έχουν πολύ μικρή σχέση με τα θέματα αποσυμπίεσης. Όλες σου οι αναφορές (κανόνας AIDA, κόπωση στις βαθιές) σχετίζονται με το θέμα "χρέος οξυγόνου" ή oxygen debt όπως αναφέρεται στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία.
Τι είναι το oxygen debt:
Όταν ένα θηλαστικό (άνθρωπος, φάλαινα, κτλ) παράγει έργο, η ενέργεια που χρειάζεται την λαμβάνει από τη διάσπαση της γλυκόζης που είναι διαθέσιμη στον οργανισμό από την τροφή του (διάσπαση ATP σε ADP). Όταν αυτή η παραγωγή έργου είναι μεγάλη και το οξυγόνο που παρέχεται από την αναπνοή δεν φτάνει για τη διάσπαση της γλυκόζης (π.χ. γρήγορο τρέξιμο) ή όταν γίνεται υπό συνθήκες άπνοιας, οι ιστοί συνεχίζουν τη διάσπαση της γλυκόζης μέσω αναερόβιων χημικών διεργασιών.
Οι αναερόβιες αυτές διεργασίες παράγουν σαν παραπροϊόν το γαλακτικό οξύ, η συγκέντρωση του οποίου στους ιστούς και στο αίμα δημιουργεί την αίσθηση της κόπωσης. Μετά από την παραγωγή έργου μέσα από τις αναερόβιες διεργασίες, ο οργανισμός χρειάζεται επιπλέον οξυγόνο για να ξαναφτιάξει στοκ σε ATP και για να διασπάσει το γαλακτικό οξύ. Η έλλειψη αυτή του οξυγόνου ονομάζεται "χρέος οξυγόνου" και παρατηρείται σε όλα τα θηλαστικά, χερσαία και θαλάσσια.
Στην περίπτωση της ελεύθερης κατάδυσης, η εφαρμογή του εμπειρικού νόμου της AIDA που αναφέρεις ουσιαστικά έρχεται για να καλύψει
τμήμα του χρέους οξυγόνου που δημιουργήθηκε από την παραγωγή έργου σε αναερόβιες συνθήκες άπνοιας. Και λέω τμήμα, γιατί πρακτικά, η πλήρης κάλυψη του χρέους αυτού δε γίνεται σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Έτσι, στην επόμενη ανάδυσή σου, έχεις να καλύψεις ουσιαστικά τμήμα του προηγούμενου χρέους σου συν το καινούριο που δημιούργησε η τελευταία σου κατάδυση.
Γιατί κουράζεσαι περισσότερο με τις βαθιές και όχι με τις ρηχές βουτιές ίδιας διάρκειας? Στην περίπτωση της ελεύθερης κατάδυσης με σταθερά βάρη, το έργο που παράγεις για την ανάδυσή σου από τα 40m είναι πολύ μεγαλύτερο από το αντίστοιχο έργο για ανάδυση από τα 10m. Έτσι, αντίστοιχα και οι απαιτήσεις σε ενέργεια, η παραγωγή γαλακτικού οξέος και το χρέος οξυγόνου που έχεις μετά την ανάδυσή σου. Συσσωρευτικά, μετά από αρκετές βαθιές βουτιές, το χρέος αυτό έχει αυξηθεί πολύ σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρεός μετά από ρηχές βουτιές.
Ίδιους ακριβώς περιορισμούς έχουν και θαλάσσια θηλαστικά με εξαιρετικές επιδόσεις στις καταδύσεις. Οι φυσητήρες και οι ζιφιοί που καταδύονται σε εξαιρετικά μεγάλα βάθη (>1000m) τακτικά μέσα στη διάρκεια της ημέρας (και της νύχτας), παρά το γεγονός ότι αξιοποιούν καλύτερα το διαθέσιμο οξυγόνο που λαμβάνουν με την αναπνοή τους, χρεώνονται επίσης και χρειάζονται χρόνο επιφανείας για να καλύψουν τμήμα του χρέους πριν την επόμενη βουτιά και κάποια στιγμή μέσα στη μέρα θα αφιερώσουν για να ξεχρεώσουν πλήρως. Στην περίπτωση των φυσητήρων την οποία γνωρίζω, μετά από μια βουτιά διάρκειας 45' σε βάθος μέχρι τα 1000m, περνούν 15-20m στην επιφάνεια πριν την επόμενη βουτιά τους.
Στην παρακάτω εργασία, αν έχεις τέτοιο ενδιαφέρον, μελετάται τόσο το χρέος οξυγόνου στους ζιφιούς, όσο και τα θέματα αποσυμπίεσης. Στην τελευταία παράγραφο αναφέρουν οι συγγραφείς ότι ο κίνδυνος νόσου υπάρχει όταν το ζώο καταδύεται συστηματικά στη ζώνη της μισής απόστασης από την επιφάνεια και του βάθους σύνθλιψης των πνευμόνων...
Extreme diving of beaked whales
Τώρα, βιβλιογραφία σχετικά με τη φυσιολογία της ελεύθερης κατάδυσης, με μια γρήγορη αναζήτηση βρήκα πολλές εργασίες, αλλά από το σπίτι που γράφω δεν έχω πρόσβαση σε αυτές. Ενδεικτικά, σε περίπτωση που έχεις εσύ τέτοια πρόσβαση, σου αναφέρω την
Lung compression effects on gas exchange in human breath-hold diving.