Scapa Flow, Orkney, Scotland, 13-20 Ιουνίου 2009
Το Scapa Flow αποτελεί κάτι το μοναδικό στην στρατιωτική ορολογία. Πρόκειται για ένα κομμάτι θάλασσας προστατευμένo από τους ισχυρούς ανέμους της Βόρειας Θάλασσας, ανάμεσα στα νησιά Orkney, Graemsay, Burray, South Ronaldsay και Hoy. Παντού γύρω μπορούν να εντοπιστούν σημάδια της πλούσιας στρατιωτικής ιστορίας της περιοχής. Αποτελεί ένα από τα καλύτερα φυσικά αγκυροβόλια στον κόσμο και χρησιμοποιήθηκε για το σκοπό αυτό από την εποχή των Viking. Για αιώνες το Scapa Flow αποτελούσε ένα ασφαλές καταφύγιο και ταυτόχρονα ένα ισχυρά στρατιωτικά οχυρωμένο αγκυροβόλιο για το Βρετανικό Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό. Και στους δύο παγκοσμίους πολέμους αποτέλεσε το βασικό στρατηγείο επιχειρήσεων στον Ατλαντικό Ωκεανό (Lyness). Αυτό που σήμερα βρίσκεται κάτω από τα κύματα του Scapa Flow αποτελεί τον πόλο έλξης για δύτες από όλο τον κόσμο. Στις 21 Ιουνίου 1919 σε ένα μοναδικό ιστορικό γεγονός το σύνολο του Γερμανικού Αυτοκρατορικού Πολεμικού Ναυτικού(German High Seas Fleet), προκειμένου να αποφύγει να περάσει στα χέρια των Βρετανών και των συμμάχων τους, αυτοβυθίστηκε. Αποτέλεσε τη μεγαλύτερη πράξη «αυτοκτονίας» που γνώρισε η παγκόσμια ναυτική ιστορία. Εβδομήντα τέσσερα σύγχρονα πολεμικά σκάφη βυθίστηκαν αργά στο βυθό του Scapa Flow βόρεια της Σκωτίας. Μετά το τέλος του 1ου παγκοσμίου πολέμου η αφθονία scrap μετάλλου έκανε την επιχείρηση ανάσυρσης των πλοίων μη βιώσιμη. Μέσα στην δεκαετία του 1920 οι τιμή του μετάλλου ανέβηκε και ο βυθισμένος στόλος τράβηξε και πάλι την προσοχή εταιρειών που θα εκμεταλλεύονταν την ανάσυρση τμημάτων ή ολόκληρων των πλοίων και τη μεταπώληση τους ως scrap. Στο πέρασμα των δεκαετιών τα περισσότερα των πλοίων ανασύρθηκαν ως παλιοσίδερα. Σήμερα μόνο οκτώ από τα μεγάλα πολεμικά είναι βυθισμένα στον κόλπο έτοιμα να εξερευνηθούν. Η περιοχή όμως διαθέτει και πλήθος άλλων ναυαγίων. Ατμόπλοια και φορτηγά χάθηκαν χτυπώντας σε νάρκες, γερμανικά U-boats καταδιώχτηκαν και καταστράφηκαν στην προσπάθειά τους να προκαλέσουν απώλειες στους συμμάχους και στους δυο μεγάλους πολέμους. Παράλληλα πλοία φράγματα βυθίστηκαν εσκεμμένα στα περάσματα προς τον κόλπο για να φράξουν την πρόσβαση στα εχθρικά υποβρύχια. Ανάμεσά τους το ελληνικό σιδερένιο ατμόπλοιο «Πόντος», 2.265 τόνων κατασκευασμένο στη Γκαλσκώβη, νηολογίου Άνδρου. Στις 9 Ιουλίου 1917 το θωρηκτό (battleship) Vanguard, καταστρέφετε μέσα σε μία τεράστια έκρηξη, αφαιρώντας τη ζωή από περισσότερους από 700 άντρες. Τη νύχτα της 14ης Οκτωβρίου 1939 ένα γερμανικό U-boat κατάφερε να διαπεράσει τις αμυντικές γραμμές και να εξαπολύσει τις τορπίλες του εναντίον του αγκυροβολημένου HMS Royal Oak. Το είκοσι εννέα χιλιάδων τόνων σκάφος πήρε κλίση και βυθίστηκε σε βάθος 30 μέτρων μέσα σε πέντε λεπτά παρασύροντας μαζί του 833 αξιωματικούς και ναύτες. Και στα δύο αυτά ναυάγια απαγορεύεται η κατάδυση καθώς αποτελούν υγρούς τάφους και ιστορικά μνημεία.
Σχεδόν την ίδια μέρα, 90 χρόνια μετά την αυτοβύθιση του Γερμανικού Στόλου, δύο φίλοι από την Ελλάδα με το σκάφος Sunrise και άλλους 9 δύτες από τη Βρετανία έζησαν την εμπειρία της κατάδυσης στα ιστορικά ναυάγια του Scapa Flow.
Η περιπέτεια ξεκίνησε από το Chelmsford ανατολικά του Λονδίνου και περίπου 870 χιλ μακρυά από το Scapa Flow. Αφού έγινε ένας τελευταίος έλεγχος στα υλικά και ολοκληρώθηκε η προσεκτική φόρτωση του αυτοκινήτου, ξεκινήσαμε το μακρύ ταξίδι. Η ώρα αναχώρησης ήταν αργά το βράδυ καθώς στόχος ήταν η αποφυγή της κίνησης κατά τις ώρες αιχμής στους μεγάλους αυτοκινητόδρομους της Βρετανίας. Χρειάστηκαν περισσότερες από τέσσερις στάσεις και περίπου μίας ώρας ύπνος για να διασχίσουμε με ασφάλεια τα midlands και τη βόρεια Αγγλία περνώντας περιφερειακά πόλεις όπως το Manchester και Liverpool και Leeds, τα lowlands της Σκωτίας έξω από τη Γκλασκώβη και το Stirling για να καταλήξουμε τελικά στο Pitlochry. Πρόκειται για ένα γραφικό χωριό στις όχθες ενός ποταμού περιτριγυρισμένο από δάση Πεύκης και Βελανιδιάς. Το B&B Roseburn (
http://www.roseburn.biz) εξαιρετικά καθαρό με θέα το χωριό και ένα φιλόξενο κήπο με ξύλινα παγκάκια για το απογευματινό τσάι. Τα νερά του ποταμού που διασχίζει το Pitlochry αξιοποιούνται εκτός από το τοπικό αποστακτήριο και από ένα υδροηλεκτρικό σταθμό, τον 5ο στη σειρά, στον οποίο ιδιαίτερη φροντίδα έχει δοθεί στην προστασία των σολομών που ανηφορίζουν την περίοδο του φθινοπώρου για την αναπαραγωγή.