Από... τύχη επιβιώνουν οι θάλασσές μας

[Beracuda]

Στο φύλλο της Εθνικής μας Εορτής, 28/10/08, της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ δημοσιεύθηκε το ακόλουθο ανησυχητικό άρθρο.

Από... τύχη επιβιώνουν οι θάλασσές μας

Απογοητευτική η κατάσταση στα ελληνικά πελάγη, χρήζει άμεσης εφαρμογής σοβαρών και ουσιαστικών μέτρων, λένε οι επιστήμονες

Του Θαναση Τσιγγανα
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Ελληνικές θάλασσες και νησιωτικές περιοχές απειλούνται τις επόμενες δεκαετίες με αφανισμό και εγκατάλειψη, αντίστοιχα, αν δεν εφαρμοστούν σοβαρά μέτρα «εδώ και τώρα» για την ουσιαστική διαχείριση και προστασία τους.


Εως τώρα, λένε οι επιστήμονες, οι ελληνικές θάλασσες επιβιώνουν μόνο... τύχη, καθώς δεν έχει γίνει τίποτε ουσιαστικό ούτε για τη προστασία των πληθυσμών των θαλάσσιων θηλαστικών, ούτε για τη προστασία των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας (τις λεγόμενες φυκιάδες), ούτε για την «τραγάνα» (ύφαλοι ασβεστολιθικών ροδοφυκών).


Η κατάσταση στα ελληνικά πελάγη χαρακτηρίζεται απογοητευτική τα τελευταία 30 χρόνια, ενώ τα δύο θαλάσσια πάρκα, της Ζακύνθου για την καρέττα - καρέττα και των Β. Σποράδων για τη μεσογειακή φώκια, όπως αναφέρθηκε σε εκδήλωση οικολογικών οργανώσεων στις Σέρρες, αποτελούν παράδειγμα προς αποφυγήν. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν οι εκπρόσωποι του Ινστιτούτου Θαλάσσιας και Περιβαλλοντικής Ερευνας Αιγαίου, «Αρχιπέλαγος», στην ευρύτερη περιοχή των ελληνικών θαλασσών καταγράφεται σχεδόν καθημερινή καταστροφή των λιβαδιών Ποσειδωνίας από την παράνομη αλιεία, ενώ για τον ανασχηματισμό τους θα χρειαστούν περισσότερα από 100 χρόνια.


Τα λιβάδια Ποσειδωνίας είναι μόνο ένας από τους σημαντικότερους προστατευόμενους τύπους οικοσυστημάτων στη Μεσόγειο, θεμελιώδους σημασίας για τη ζωή στη θάλασσα και τελικά και της αλιείας. Συμβάλλουν στην αποτροπή της παράκτιας διάβρωσης και η καταστροφή τους συνεπάγεται εκτενή διάβρωση, καθώς και εξαφάνιση παραλιών. Την ίδια τύχη όμως έχουν και οι ύφαλοι ροδοφυκών που καταστρέφονται και από τις νόμιμες πρακτικές αλιείας, ενώ λόγω του πολύ αργού ρυθμού ανάπτυξής τους (0,06-0,03mm/τον χρόνο) αποτελούν έναν μη ανανεώσιμο φυσικό πόρο.


«Οι περιοχές που καλύπτουν τα δύο αυτά ενδιαιτήματα δεν έχουν χαρτογραφηθεί στις ελληνικές θάλασσες, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η προστασία τους μέσα από τον καθορισμό αλιευτικών πεδίων και την εφαρμογή άλλων σχετικών μέτρων. Εξίσου ανησυχητικές είναι οι καταγραφές εκβρασμών και θανατώσεων θαλάσσιων θηλαστικών και χελωνών που φέτος ξεπέρασαν τις 65. Μέσα σε διάστημα τριών μηνών, στις αρχές του 2008 (Φεβρουάριος-Απρίλιος) καταγράψαμε 45 εκβρασμούς και θανατώσεις-ρεκόρ σε δελφίνια, φάλαινες, φώκιες, χελώνες», ανέφερε η συντονίστρια Ερευνας και Δράσεων Προστασίας του «Αρχιπελάγους» κ. Αναστασία Μήλιου.


«Σε μια εποχή όπου όλες οι χώρες, ακόμα και οι λεγόμενες αναπτυσσόμενες, προσπαθούν να αναδειχθούν μέσα από την προβολή του φυσικού τους πλούτου, θεσμοθετώντας διαφόρων τύπων προστατευόμενες περιοχές, η Ελλάδα, η οποία λόγω της θαλάσσιας βιοποικιλότητας της θεωρείται «κιβωτός των ευρωπαϊκών θαλασσών» (με περισσότερα από 550 είδη φύκων, 120 είδη σφουγγαριών και χιλιάδες είδη ασπόνδυλων οργανισμών και ψαριών), αγνοεί αυτή την εξαιρετική δυνατότητα. Αντίθετα, τα θαλάσσια οικοσυστήματά της απειλούνται με δραματική υποβάθμιση», εξηγεί. Η κ. Μήλιου, πρέσβειρα της Ελλάδας στην Ε.Ε. για την Αειφόρο Θαλάσσια Πολιτική, υπογραμμίζει την ανάγκη δημιουργίας μιας νέας μορφής θαλάσσιων πάρκων, από τα οποία θα επωφελούνται τόσο τα θαλάσσια οικοσυστήματα όσο και οι τοπικές κοινωνίες. «Το κλειδί είναι η προστασία των οικοσυστημάτων στο σύνολό τους κι όχι μεμονωμένων ειδών», υποστηρίζει.


Διακρατική συνεργασία
Η δημιουργία τέτοιων πάρκων συνεπάγεται διακρατική συνεργασία τόσο στο Ιόνιο όσο και στο Αιγαίο. Προς αυτή την κατεύθυνση το «Αρχιπέλαγος» έχει προτείνει τη δημιουργία Εθνικού Πάρκου Βορείου Δωδεκανήσου, το οποίο θα περιλαμβάνει 87 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες. Tο Ινστιτούτο έχει αναπτύξει σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες μια σειρά πιλοτικών και καινοτόμων μέτρων προστασίας και διαχείρισης και έχουν πραγματοποιηθεί και συναντήσεις με σχετικούς επιστημονικούς φορείς της Τουρκίας. Σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση Σάμου και άλλους φορείς του νησιού, προχωρούν μέσα στον επόμενο μήνα στη χαρτογράφηση των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας και των υφάλων ασβεστολιθικών ροδοφυκών στη νότιο Σάμο, που θα έχει ως αποτέλεσμα τον καθορισμό αλιευτικών πεδίων για τους διάφορους τύπους αλιευτικών εργαλείων.


Ανεπαρκή τα δύο πάρκα
Τουλάχιστον ανεπαρκή και μακράν του στόχου τους θεωρεί τα δύο θαλάσσια πάρκα σε Ζάκυνθο και Σποράδες το «Αρχιπέλαγος».
Σύμφωνα με την κ. Αναστασία Μήλιου, το πάρκο της καρέττα - καρέττα χαρακτηρίζεται από λαθεμένο σχεδιασμό, δεν προστατεύει με κανέναν τρόπο τους χώρους αναπαραγωγής και διατηρεί χαμηλής ποιότητας μαζικό τουρισμό. Η τοπική κοινωνία (εκτός ολίγων εξαιρέσεων) σημείωσε η κ. Μήλιου δεν συμμετέχει και συχνά εναντιώνεται στο πάρκο, δεν έχει συνειδητοποιήσει όχι μόνο την περιβαλλοντική σημασία, αλλά ούτε και την οικονομική του.


Το πάρκο των Β. Σποράδων, που δημιουργήθηκε με σαφώς καλύτερες προϋποθέσεις βάση της αποδοχής-συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών, έτυχε ανεπαρκούς σχεδιασμού και αφέθηκε για χρόνια στην τύχη του χωρίς φορέα διαχείρισης. Το πάρκο επικεντρώθηκε μόνο στη μεσογειακή φώκια, γύρω από την οποία αναπτύχθηκε ένας απαράδεκτος οικοτουρισμός, χωρίς να γίνουν ενέργειες για το σύνολο της ξεχωριστής βιοποικιλότητας. Ετσι, βλέπουμε τουριστικά σκάφη να «επισκέπτονται τη σπηλιά της φώκιας» και πολλά άλλα αντίστοιχα, που σχολιάζονται ιδιαίτερα αρνητικά από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Το άρθρο ΕΔΩ.