Διάρκεια βαθιών στάσεων αποσυμπίεσης

[Σώτος Χριστοδούλου]

Πριν από την Pyle εποχή η λογική των στρατηγικών αποσυμπίεσης ήταν να αναδυόμαστε όσο το δυνατό πιο κοντά στην οροφή αποσυμπίεσης, γεγονός που θα μείωνε την πίεση του εισπνεώμενου μίγματος και άρα θα επιτάχυνε την απαζώτωση. Ωστόσο η κλασική θεωρεία της αποσυμπίεσης απέτυχε να ερμηνεύσει την εμφάνιση περιστατικών νόσου. Στη συνέχεια γίναμε μάρτυρες αρκετών αλλαγών στην όλη προσέγγιση σε θέματα αποσυμπίεσης, μέχρι μάλιστα που είμαστε σήμερα στο σημείο να μιλάμε για τις κλασικές θεωρίες, όπως εκείνη του Buhlmann για παράδειγμα και να την θεωρούμε αρκετά επιθετική που από μόνη της πιθανώς να μην προσφέρει τον απαραίτητο βαθμό ασφάλειας. Βέβαια αν και σήμερα έχουν γίνει πολλές αλλαγές, η αλλαγή συνεχίζεται. Με την συνεχιζόμενη απόκτηση πειραματικής και εμπειρικής γνώσης επίκεινται αλλαγές καθώς η μαγική συνταγή για την αποτελεσματική πρόληψη της νόσου αποσυμπίεσης δεν έχει βρεθεί ακόμα.

Έχουμε σήμερα δει αλλαγές όπως ο καθορισμός των 10 μέτρων το λεπτό σαν πιο ασφαλούς ρυθμού ανάδυσης αλλά και η ελαχιστοποίηση των κλίσεων πιέσεων κατά τη φάση της αποσυμπίεσης ή με άλλα λόγια η προσθήκη βαθειών στάσεων ασφαλείας η οποία ήταν μια ριζική αλλαγή στις αντιλήψεις μας γύρω από το τι είναι ορθότερη στρατηγική αποσυμπίεσης.

Η υπεροχή της τμηματικής αποσυμπίεσης με την προσθήκη βαθειών στάσεων τείνει σήμερα να γίνει κοινώς αποδεκτή καθώς μελέτες με διαφορετικές προελεύσεις δείχνουν προς τα εκεί.

Τον τελευταιο Νοέμβριο έχει δημοσιευτεί μια μελέτη στο Journal Undersea and Hyperbaric Medicine από τους γνωστούς Maroni, Bennet και άλλους όπου είχε μελετηθεί η επίδραση του χρόνου των βαθειών στάσεων αποσυμπίεσης στα σκορ φυσαλίδων που μετρούσαν στο τέλος της κατάδυσης με τεχνολογία Doppler. Το κύριο συμπέρασμα της μελέτης ήταν ότι κάτω από τις συνθήκες που έγινε η διεξαγωγή βαθειών στάσεων 1 λεπτού φαίνεται να μην είναι αρκετή. Ο βέλτιστος χρόνος βαθιών στάσεων ήταν τα 2,5 λεπτά.

Σύμφωνα με τους ερευνητές οι σοβαρότερες μορφές νόσου συνδέονται με γρήγορα διαμερίσματα και φέρνουν σαν παράδειγμα την σπονδυλική στήλη (ΚΝΣ) σε άλλη, προηγούμενη μελέτη τους, που φαίνεται να αντιστοιχεί με το διαμέρισμα χρόνου ημιζωής 12,5 λεπτών. Ο χρόνος του ενός λεπτού δεν είναι αρκετός για την επιθυμητή μείωση του αζώτου σε αυτούς τους «γρήγορους» ιστούς όπως είναι η σπονδυλική στήλη.

Προσεγγίζοντας το θέμα από μια άλλη οπτική γωνιά θα έλεγε κανείς ότι τα συμπεράσματά τους είναι προς την πλευρά της ασφάλειας. Γιατί? Κατά τη διάρκεια μιας κατάδυσης πάντοτε υπάρχει ο σχηματισμός φυσαλίδων στο σώμα μας οι οποίες βέβαια είναι μεγέθους κάτω του παθολογικού. Αυτές οι μικροφυσαλίδες ακολουθούν μια πορεία επιστροφής στους πνεύμονες μέσω της φλεβικής κυκλοφορίας, και εκεί στους πνεύμονες το αίμα καθαρίζεται από αρκετή ποσότητα περίσσειας αερίου για να επιστρέψει στην καρδιά χωρίς σημαντικό αριθμό μικρών φυσαλίδων. Η κυκλοφορία έχει βεβαίως μια περιορισμένη ροή και δεν μπορεί μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου να περάσει όλο το αίμα από τον πνεύμονα. Χρειάζεται κάποιος χρόνος. Πόσος χρόνος? Ο ρυθμός αιμάτωσης των πνευμόνων είναι περίπου ίσος με την καρδιακή παροχή και ισούνται περίπου με τον συνολικό όγκο του αίματος ανα λεπτό (περίπου 6 λίτρα). Κάποια ποσότητα αίματος βρίσκεται σε αγγεία γρήγορης κυκλοφορίας οπότε ενδέχεται να θα περάσει δύο φορές από τον πνεύμονα μέσα σε ένα λεπτό. Από την άλλη κάποια άλλη ποσσότητα αίματος βρίσκεται σε αγγεία μικρής (αργής) ροής οπότε μέσα στο λεπτό της στάσης πιθανώς να μην προλάβει να περάσει καθόλου από τον πνεύμονα. Οπότε στην επόμενη στάση οι μικροφυσαλίδες παραμένουν στις φλέβες και ίσως η κατανομή τους σε μέγεθος να μετακινείται και προς τα δεξιά (αύξηση μεγέθους δηλαδή). Αυξάνοντας λοιπόν τον χρόνο των βαθιών στάσεων από το ένα λεπτό στα 2,5 λεπτά αυξάνουμε την πιθανότητα ολόκληρη η ποσότητα του αίματος να περάσει από τον πνεύμονα και να να καθαριστεί. Τα διάφορα μοντέλα αποσυμπίεσης στερούνται μιας βασικής πραγματικότητας. Δεν υπολογίζουν καθόλου την αιμοδυναμική και θεωρούν ότι όλα τα διαμερίσματα βρίσκονται σε άμεση επαφή με το περιβάλλον οπότε οι ανταλλαγές αερίων είναι βάση της θεωρέιας άμεσες και εξαρτώμενες μόνο από την κλίση πιέσεων. Κανείς μέχρι τώρα που μιλάμε δεν έχει λάβει υπόψη του την αιμοδυναμική στη θεωρεία της αποσυμπίεσης και ίσως είναι καιρός να σκεφτούμε και προς αυτή την κατεύθυνση.

Η προσωπική μου εμπειρία είναι ότι οι βαθιές στάσεις του ενός λεπτού προκύπτουν σε διάφορα λογισμικά αποσυμπίεσης ιδίως στα πρώτα στάδια της αποσυμπίεσης και αρκετοί δύτες κάνουν βαθιές στάσεις του ενός λεπτού. Η ερώτηση είναι αν τα ευρήματα των Maroni και Bennet βρίσκουν κάποια εφαρμογή και στις δικές μας καταδύσεις? Βεβαίως με τις παρούσες ενδείξεις θα ήταν τουλάχιστον αφελές να πιστεύω πως υπάρχει μια απάντηση στην ερώτηση. Πιστεύω όμως ότι αυτά τα ευρήματα θα οδηγήσουν σε κάποιες αλλαγές στο μέλλον νοουμένου ότι το πείραμα μπορέσουν να το αναπαράξουν και άλλοι ερευνητές με παρόμοια αποτελέσματα και σε μεγαλύτερο εύρος συνθηκών κατάδυσης.

Για την ώρα η προσωπική μου αίσθηση χωρίς να έχει καμία επιστημονική βάση είναι πως οι βαθιές στάσεις που προκύπτουν για τα βάθη από 20 μέχρι 10 μέτρα, πχ 21, 18, 15, 12 μέτρα αν είναι του ενός λεπτού δεν μας κοστίζει και τίποτε να τις κάνουμε των 2,5 λεπτών με ανάλογη πίστωση στις ρηχότερες στάσεις αν έχουμε τον τρόπο να κάνουμε αυτές τις αλλαγές στο λογισμικό που χρησιμοποιούμε για σχεδιασμό της αποσυμπίεσής μας.