Δημιουργία Ωκεάνιων Προστατευόμενων Περιοχών

[Physalia]

«Δημιουργία ωκεάνιων προστατευόμενων περιοχών»

ΝΑΣΑΟΥ

Επιμέλεια: ΟΛΓΑ ΚΟΛΙΑΤΣΟΥ koliatsu@enet.gr

Τη βούτηξαν στον ωκεανό σε ηλικία πέντε ημερών, κι από τότε που θυμάται τον εαυτό της η 30χρονη σήμερα Κασουαρίνα ΜακΚίνεϊ κολυμπούσε στον ύφαλο μαζεύοντας γιγάντια μαλάκια για οικογενειακό βραδινό. Τώρα, όμως, αγωνίζεται για τη διατήρηση των αναμνήσεών της.
Ενεργό μέλος της οργάνωσης «Bahamas Reef Environment Educational Foundation», δεν εννοεί να δεχτεί τις ταχύτατες αλλαγές που συντελούνται στη θάλασσα. Η οργάνωση προσπαθεί να ενημερώσει τους ντόπιους για το περιβάλλον, αφού ύφαλος και ωκεανός αποτελούν ουσιαστικότατο τμήμα τρόπου ζωής και πολιτισμού τους, όπως και η αλιεία, και απώτερος σκοπός είναι να παραδοθούν και στις επόμενες γενεές.

Καταγάλανη θάλασσα, λευκές αμμουδιές, ζωντανοί κοραλλιογενείς ύφαλοι: η Καραϊβική είναι ένας επίγειος παράδεισος, που ωστόσο απειλείται σοβαρά από τον τουρισμό. Η δημιουργία ωκεάνιων προστατευόμενων περιοχών αποσκοπεί να περιορίσει το χείριστο, όμως όσοι προτίθενται να σώσουν τη φύση πρέπει να δώσουν νέες ευκαιρίες στους ανθρώπους που ζούσαν μέχρι τώρα απ' αυτήν

Στις Μπαχάμες πολλοί είναι θορυβημένοι όπως η ΜακΚίνεϊ. Στην Καραϊβική σχηματίζεται τελευταίως μία πρωτοβουλία με σκοπό μέχρι το 2020 να τεθεί υπό προστασία τουλάχιστον το 20% των οικοσυστημάτων της Καραϊβικής. Το πρόγραμμα ονομάζεται Caribbean Challenge Marine Initiative, λεπτομέρειές του παρουσιάζονται στη διεθνή Διάσκεψη Προστασίας του Περιβάλλοντος που συνεχίζεται στη Βόνη και υποστηρίζεται μέχρι στιγμής από τις κυβερνήσεις των Μπαχαμών, Γρενάδας, Δομηνικανής Δημοκρατίας, του συμπλέγματος Αγ. Βικεντίου και Γρεναδίνων, αλλά και από οργανώσεις όπως η αμερικανική «The Nature Conservancy» (TNC).

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει εκατομμύρια εκτάρια υδάτινων εκτάσεων με σφύζοντες από βιοποικιλότητα κοραλλιογενείς υφάλους, πυκνά δάση από μαγκρόβιες και εντυπωσιακές γαλάζιες τρύπες -συχνά ολοστρόγγυλες «καταβόθρες» βάθους έως και 200 μ., που φιλοξενούν 1.400 είδη ψαριών. Μόνον το Αρχιπέλαγος στις Μπαχάμες περιλαμβάνει περίπου 700 νησιά με 2.400 «cays» -υφάλους του νησιωτικού συμπλέγματος.

Σύμφωνα με την Ελεανόρε Φίλιπς, συνεργάτιδα της TNC στο Νασάου, «τα παράκτια ύδατα έχουν υπεραλιευθεί, μολυνθεί και απειλούνται από υπερβολική οικοδομική δραστηριότητα». Ομως, μεγαλύτερη απειλή συνιστά ο τουρισμός με τουριστικά προγράμματα αξίας δεκάδων δισ. δολαρίων σε εξέλιξη.

Τα οικοσυστήματα είναι προθάλαμοι εξέλιξης πολλών εναλίων ειδών της Καραϊβικής, αλλά η υπεραλιεία, ιδίως συγκεκριμένων ειδών πέρκας και γιγάντιων μαλακίων, προκάλεσε ανησυχητική αραίωση των πληθυσμών. Παλαιότερα, κοπάδια πέρκας συγκεντρώνονταν τους χειμωνιάτικους μήνες στις Μπαχάμες για ζευγάρωμα, δίνοντας στα νερά χρώμα υπόλευκο από τα αβγά τους, ενώ οι κάτοικοι εξασφάλιζαν το καθημερινό τους με ελάχιστο κόπο. Ο Μάικλ Μπράινεν, από το Τμήμα Εναλίου Πλούτου, εκφράζει έντονη ανησυχία. Μπορεί η κυβέρνηση να 'χει αναγγείλει παύση αλίευσης το χειμώνα, αλλά τα αποθέματα ψαριών χρειάζονται μεγαλύτερα διαστήματα ανάπαυλας για ν' «ανασάνουν» και ν'αποκατασταθούν. Η αποτελεσματική συμβολή στην προστασία της φύσης πρέπει παράλληλα με άλλα μέτρα να φροντίσει για την παροχή ευκαιριών σ' όσους μέχρι τότε ζιούσαν απ' αυτούς τους πόρους.

Λύση με προοπτικές επιτυχίας και στις Μπαχάμες είναι ο οικοτουρισμός. 15 λεπτά πτήσης από το Νασάου βρίσκεται το Αντρος, το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος -8.000 κάτοικοι σε 170 χλμ.- χαμηλά σπιτάκια, λευκές αμμουδιές και ένας μοναδικός δρόμος -διάδρομος προσγείωσης. Στις ανατολικές ακτές του Αντρος εκτείνεται ο τρίτος μεγαλύτερος κοραλλιογενής ύφαλος στον κόσμο.

Είναι το πεδίο δράσης του Πίτερ Ντάγκλας. Μέλος της οργάνωσης φυσικής προστασίας Andros National Trust, παρακολουθεί άγρυπνα κυβερνητικές κινήσεις και «ιμπεριαλιστικές» προθέσεις ξένων επενδυτών και οργανώσεων, πιστεύοντας πως μόνον η κινητοποίηση των ίδιων των ντόπιων θα σώσει τις απειλούμενες περιοχές. Στις προτάσεις του ANF περιλαμβάνεται η βάση καταδύσεων στο Small Hope Bay, όπου κατά την παράδοση πειρατές έθαψαν θησαυρούς που δεν ξαναβρέθηκαν ποτέ. Με πλοιάριο οργανώνονται επισκέψεις στον ύφαλο, όπου η κατάδυση με απλό εξοπλισμό γίνεται χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Στα μετόπισθεν της αιγιαλίτιδος ζώνης έχουν διαμορφωθεί οικολογικοί ξενώνες μικρού δυναμικού, που προσφέρουν περιηγήσεις στους υγρότοπους μαγκρόβιας βλάστησης -οικοσυστήματα με ιδιαιτερότητα σε πανίδα και χλωρίδα- όπως και δυνατότητα αλιείας κατά τη μέθοδο «catch and let go» («πιάσ' το και άσ' το να φύγει».)

Στις Μπαχάμες υπάρχουν ήδη 25 εθνικά «πάρκα», ενώ ο Μ. Μπράινεν έχει προτείνει στην κυβέρνηση το χαρακτηριστμό άλλων πέντε και μεταξύ τους των ακτών του Αντρος. Αλυτος, ωστόσο, παραμένει και ο τρόπος χρηματοδότησης των δαπανών σε παλαιές και νέες προστατευόμενες περιοχές. Κατά την Ελ. Φίλιπς, «η οικονομική στήριξη των πάρκων πρέπει ν' αντιμετωπιστεί μακροπρόθεσμα, διαφορετικά το πρόγραμμα θ' αποτύχει». Η συνεργάτις της TNC ελπίζει στην ίδρυση ειδικού ταμείου, απ' όπου θα πληρώνονται φύλακες, σκάφη περιπολίας, διαμόρφωση περιβάλλοντος και έρευνα. Σημαντική βοήθεια θ' αποτελούσε και η συνεισφορά των 3,5 εκατομμυρίων τουριστών -με μόνον 1 δολάριο.

Παράδειγμα αποδοτικής περιβαλλοντικής προστασίας αποτελεί το πάρκο Exuma, υφάλου και θαλάσσης. Η έκτασης 50 τετρ. χλμ. θαλάσσια περιοχή κηρύχθηκε -πρώτη διεθνώς- προστατευόμενη το 1958 και η ενάλια ζωή της συνήλθε εντυπωσιακά από τότε. Η Ελ.Φίλιπς πιστεύει πως «στο μέλλον ο κόσμος θα 'ρχεται σ' έναν ανέγγιχτο παράδεισο και όχι για να δουν το Λας Βέγκας».

Ωστόσο ένα κομμάτι του υπάρχει ήδη. Ακριβώς στο λιμάνι του Νασάου ξένος επενδυτής κατασκεύασε το τεχνητό νησί «Ατλαντίδα», ένα παλάτι-καζίνο από μάρμαρο, γυαλί και ειδικούς φωτισμούς, με πυργάκια, κίονες, καθρέφτες, τοιχογραφίες. Εκατοντάδες «ληστές μ' ένα χέρι» βροντούν και ισάριθμοι τουρίστες αναζητούν την τύχη τους, όπως και στα τραπέζια του «Μπλακ Τζακ». Αποκορύφωμα του παράλογου θεάματος αποτελεί ένα τεράστιο θαλάσσιο ενυδρείο 200.000 ενοίκων: η φύση φυλακισμένη πίσω από γυάλινους τοίχους, τέλεια ψευδαίσθηση ενός άθικτου κόσμου, ένα παραδεισένιο νησί, αλλά ψεύτικο... *

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 27/05/2008

[dimitri]

Ενδιαφέρουσα προσπάθεια, αλλά κατά την ταπεινή μου γνώμη δύσκολα επιτεύξιμη.

Οι παράμετροι είναι πολλές και δύσκολα αλληλοϊκανοποιούνται (θαλάσσιες μεταφορές, αλιεία, αναψυχή, τουρισμός, κλπ)

Πιστεύω ότι η μοναδική ελπίδα σε περιοχές όπως οι Μπαχάμες ή η Καραϊβική που είναι στο μέσον των διεθνών γραμμών μεταφορών εμπορευμάτων ή και κοντά σε κράτη με υψηλό εισόδημα (δηλαδή με δυνατότητα να επενδύσουν/εκμεταλευτούν την περιοχή), είναι να φροντίσουν ώστε ο οικοτουρισμός να είναι μία πολύ (μα πάρα πολύ) προσοδοφόρα επιχείρηση. Μόνο τότε τα οικονομικά συμφέροντα θα φροντίσουν ώστε και οι οικολογικές ευαισθησίες να είναι παράλληλες.

Δυστυχώς money rules