01.05.2008 - Τετραήμερη εκδρομή στην λίμνη Κρεμαστών

[Physalia]

Εμείς Ζίνα μου δυστυχώς δεν είχαμε τη χαρά να δούμε τέτοιες ωραίες εικόνες...
Είδαμε όμως το απόλυτο σκότος, το οποίο ήταν μια αρκετά ενδιαφέρουσα εμπειρία (εκ των υστέρων όμως).

Ενώ τα παιδιά είχαν ήδη βγει στην αναζήτηση νέων λιμνών, ο Γιάννης κι εγώ συναντήσαμε τον κυρ-Κώστα στη γνωστή πλέον όχθη κάτω από τη γέφυρα. Φορτώσαμε εξοπλισμούς και σε πέντε-δέκα λεπτάκια βρισκόμασταν ήδη στο τσαμαδούρι που είχαν ποντίσει τα παιδιά την προηγούμενη μέρα. Ενημερώσαμε τον βαρκάρη μας για το πλάνο που θα ακολουθούσαμε ώστε να ξέρει κι εκείνος τι να περιμένει.

Παρένθεση: Ο κυρ-Κώστας αν και δεν είχε καμιά προγενέστερη καταδυτική εμπειρία, αποδείχτηκε καταπληκτικός boatman και επέδειξε μια αξιοθαύμαστη αντίληψη περί των καταδυτικών αναγκών και συνθηκών γενικά. Όταν επιστρέψαμε στην επιφάνεια, μας διηγήθηκε λεπτό προς λεπτό την κατάδυσή μας, αποδεικνύοντας ότι κάθε στιγμή μπορούσε να καταλάβει τι ακριβώς γινόταν από κάτω και σε τι στάδιο βρισκόμασταν.
Θα τον συνιστούσα ανεπιφύλακτα σαν βαρκάρη οδηγό για οποιονδήποτε θα ήθελε να κάνει αυτήν ή οποιαδήποτε άλλη βουτιά εκεί γύρω!

Άπαξ και βρεθήκαμε στο νερό τα πράγματα έγιναν πολύ γρήγορα. Σε ένα περίπου λεπτό βρισκόμασταν στον προσυμφωνημένο βάθος (~42 μέτρα). Σύμφωνα με τον κυρ-Κώστα, εκεί θα έπρεπε να βρίσκεται το προαύλιο της εκκλησίας. Επιλέξαμε το μέγιστο βάθος γιατί η βάση της εκκλησίας -σε όποια πλευρά της κι αν πέφταμε- θα μας έδινε και τη μέγιστη επιφάνεια προς σκανάρισμα με το sonar χειρός.

Όπως τα περιέγραψε και ο Γιώργος: μετά τα 20-25 μέτρα πράσινης ζάλης, black out….
Η θερμοκρασία στους 10 βαθμούς και ο μόνος φακός που κρατούσα πάνω μου δεν έλεγε να ανάψει (στο τέλος μου έφυγε και από το χέρι και δεν μπήκα καν στον κόπο να ανησυχήσω... ένα άχρηστο βάρος λιγότερο υπό τις παρούσες συνθήκες!).
Ο βυθός ήταν μια υδαρής μαλακή λάσπη, σαν κολλώδης βούρκος. Ευτυχώς δεν μπορούσαμε να σηκώσουμε και πολλή θολούρα ούτως ή άλλως: το νερό ήταν τόσο κορεσμένο σε ίζημα, που τίποτα παραπάνω δε χωρούσε να διαλυθεί! Όλη η κατάδυση από τα 25 και κάτω, ήταν μια κατάδυση σε αραιή λάσπη.

Αφού βεβαιώσαμε το «στέρεο» (λέμε τώρα) έδαφος, ανταλλάξαμε τα οκ σήματά μας, κοιταχτήκαμε καλά καλά στα μάτια για να σιγουρευτούμε ότι τα εννοούσαμε και ο Γιάννης ξεκίνησε τη σάρωση. Σύντομα εντόπισε εμπόδιο σε απόσταση 15 περίπου μέτρων.
Ανεβήκαμε 2-3 μέτρα πιο ψηλά -για το φόβο άλλων άσχετων εμποδίων στην επιφάνεια του πυθμένα (ξύλα, πέτρες κλπ)- και ενώ εγώ παρέμεινα κολλημένη στο αυτοσχέδιο downline, ο Γιάννης μου έδωσε την άκρη του μίτου του κι έφυγε προς τον στόχο.
Τώρα, κανονικά εδώ θα κόλλαγε μια κλισεδιάρικη περιγραφή τύπου «Τα δευτερόλεπτα μου φάνηκαν αιώνας», ή τουλάχιστον για κάτι τέτοιο είχα προετοιμαστεί ψυχολογικά. Όσο ο Γιάννης θα έψαχνε, εγώ θα έπρεπε να περιμένω ολομόναχη σε ένα τελείως άγνωστο και αφιλόξενο περιβάλλον, μέσα στο απόλυτο σκοτάδι. (Ή μάλλον, για την ακρίβεια ήταν ένα μαύρο φόντο με άπειρα orbs, κάτι σαν αυτό που βλέπουμε όταν έχουμε τα μάτια μας κλειστά). Ελλείψει άλλης φωτεινής πηγής, φώτισα την οθόνη του DC μου κι αποφάσισα να προσηλωθώ στο να κρατήσω σταθερό το βάθος μου, τραγουδώντας από μέσα μου «Σφύ-ρι-ξε χα-ρού-με-να μπο-ρείς, δες τη φω-τει-νή πλευ-ρά της ζωής».

Δεν πέρασε ούτε ένα λεπτουδάκι που ένιωσα τα τρία τινάγματα στο μίτο. Αυτό ήταν το σύνθημα «Κάτι βρήκα, έλα». Χμμμμμ
Δεν τον πίστεψα.... Τόσο εύκολο ήταν;
Ανταπέδωσα με ένα τίναγμα (Δεν κατάλαβα καλά, επιβεβαίωσε σήμα)
Τρία ακόμα τινάγματα.
Definitely good news.

Σε αυτό το σημείο έπρεπε να μετακινήσω το downline μας όσο πιο κοντά στην εκκλησία γινόταν. Απίστευτα δύσκολο!! Το βαράκι και η πέτρα που είχαν δέσει πάνω τα παιδιά είχαν βεντουζάρει τόσο πολύ μέσα στη λάσπη που προς στιγμή σκέφτηκα να το παρατήσω. Τελικά τα κατάφερα. Ελάχιστο κολύμπι και σύντομα ήμασταν πάλι ζευγάρι και αιωρούμασταν πάνω από τις κεραμοσκεπές της Επισκοπής!
Ανάδυση λίγα μέτρα ακόμα, και όταν ο Γιάννης φώτισε τον τρούλο με τον Kowalski, η εικόνα του πέτρινου σταυρού μου φάνηκε τόσο συγκινητική, που είτε το πιστεύετε είτε όχι, σταυροκοπήθηκα......

Ο χρόνος μας τελείωνε. Ο Γιάννης έδεσε το μίτο του πάνω στο σταυρό και ξεκινήσαμε τις διαδικασίες της ανάδυσης και αποσυμπίεσης, όπου δόξασα τον Θεό (και τον Καμαρινό) που έχω στεγανή στολίτσα και μου κράτησε ζεστά τα κοκαλάκια.....

25 λεπτά αργότερα βγάλαμε τα κεφάλια μας από το νερό κι ανακοινώσαμε στο κυρ-Κώστα τα ευχάριστα.
«Κυρ-Κώστα, πάρε, είναι δεμένος πάνω στο σταυρό» του είπα δίνοντάς του τον μίτο.
Παιδιά, δεν μπορείτε να φανταστείτε με τι ευλάβεια τον κράτησε.... σαν να λάμβανε αντίδωρο...

Κι ενώ έβγαζα τα βάρη μου να του τα δώσω, με σταμάτησε δείχνοντάς μου το κινητό του:
«Μισό λεπτό να πάρω τον παπα-Βαγγέλη.... Να του πω τα νέα»

Απίστευτα γλυκείς άνθρωποι!!!

__________________________________________________ ____________
Στη φωτό παρακάτω έχει ένα (πολύ χαζό και πρόχειρο) σχέδιο της πορείας που ακολουθήσαμε, όπως την εκτιμήσαμε από τις φωτογραφίες και τα σχέδια του ναού.
Πρέπει να προσεγγίσαμε την εκκλησία από τα ανατολικά και άρα η πλευρά που πρωτοαντικρίσαμε ήταν αυτή του ιερού. Εκεί μπροστά στο ιερό, στη Θέση 1, αφήσαμε το πρώτο τσαμαδούρι (υπάρχει ακόμα). Στη Θέση 2 συναντηθήκαμε με τον Γιάννη. Στη Θέση 3 (δε φαίνεται στη φωτό) πάνω στο σταυρό του ναού, έχει δεθεί ένα ακόμα τσαμαδούρι.

Τα τσαμαδούρια ανέλαβε να φυλάει ως κόρη οφθαλμού ο κυρ-Κώστας ο Οδηγητής!




Φυσικά και δεν υπάρχουν φωτό από τη βουτιά αυτή....
Προτιμήσαμε (και ορθώς κατά τη γνώμη μας) να μην πάρουμε καθόλου φωτογραφικές μηχανές μαζί μας....

[lcoivera]

Μπράβο παιδία.....


Πολύ αξιόλογη προσπάθεια και πραγματικά αξιοζήλευτη

[GKAM]

Αρχικό μήνυμα απο Zin

Ο Χρήστος εν ώρα δράσης..

wetsuit, χωρίς κουκούλα και γάντια.

"Μα τον Τουτάτη!" "Είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι!"

/GKAM

[geogeo]

Αρχικό μήνυμα απο GKAM

wetsuit, χωρίς κουκούλα και γάντια.

"Μα τον Τουτάτη!" "Είναι τρελοί αυτοί οι Ρωμαίοι!"

/GKAM

Ναι δεν παίζεται ο Χρήστος με το κρύο ... Τον κυνηγάγαμε να του δώσουμε κουκούλα, αλλά αυτός δεν κρύωνε

... λες να είναι ο θερμοστάτης ;

[Χρηστος Ευθυμιου]

Αρχικό μήνυμα απο geogeo

Ναι δεν παίζεται ο Χρήστος με το κρύο ... Τον κυνηγάγαμε να του δώσουμε κουκούλα, αλλά αυτός δεν κρύωνε

... λες να είναι ο θερμοστάτης ;

Είχα μαζί μου και σακάκι και γάντια, αλλά πραγματικά δεν μου είναι απαραίτητα.

[neokles]

Αρχικό μήνυμα απο Χρηστος Ευθυμιου

Είχα μαζί μου και σακάκι και γάντια, αλλά πραγματικά δεν μου είναι απαραίτητα.

Ε βέβαια!

[Takis]

Απο οτι βλεπω περασατε φανταστικα.

Οι διηγησεις σας σαν αστυνομικο μυθιστορημα (καναμε αυτο αλλα ατυχησαμε, προσπαθησαμε, σκεφτηκαμε, δεσαμε, τα καταφεραμε) μας εκαναν ολους να σκεφτουμαι οτι διαβαζουμε ενα εικονογραφημενο βιβλιο....
Παντα τετοια και πιο πολυ παντα τετοιες περιγραφες ... ετσι ωστε ολοι εμεις που δεν μπορεσαμε να δωσουμε το παρων να καταλαβουμε τι ακριβως περασατε εκει αλλα και να ζηλεψουμε που δεν ειμαστε!

Ατιμες δουλειες δεν μας αφηνετε καθολου χρονο!!!

[Ηλίας]

Πράγματι παιδιά, πρέπει να ήταν συγκλονιστική εμπειρία... Συγχαριτήρια σε όλη την ομάδα!!! Διαβάζοντας τις τόσο παραστατικές περιγραφές, ένιωσα σαν να καταδύθηκα κι εγώ μαζί σας! Φανταζομαι τα συναισθήματα, να καταδύεσαι σε μιά περιοχή, στην οποία ήξερες οτι κάποτε δεν υπήρχε νερό και να επισκέπτεσαι κτίσματα που κάποτε είχαν ζωή, πόσο μάλλον έναν ιερό ναό, μέσα στην τόσο απόκοσμη ατμόσφαιρα που έχει ο βυθός της λίμνης... Διαβάζοντας το κείμενο της Physalias, ένιωσα μεγάλη αγωνία για το αν τελικά βρήκατε τον ναό!!! Πραγματικά ένα μεγάλο μπράβο σε όλους!

[Physalia]

Ηλία και Τάκη σας ευχαριστούμε πολύ για τα καλά σας λόγια.
Ο λόγος που κάναμε την αφήγηση έτσι είναι γιατί στην πραγματικότητα δεν υπήρχε κάποιο οργανωμένο πλάνο από την αρχή. Τα πράγματα -όπως ακριβώς τα περιγράψαμε- φέρναν μόνα τους το ένα το άλλο.

Στη λίμνη Κρεμαστών δεν γνωρίζαμε να έχει βουτήξει κάποιος άλλος ως τώρα, οπότε δεν είχαμε τη δυνατότητα να πάμε προετοιμασμένοι.
Επίσης, σε καμία περίπτωση δεν είχαμε θέσει ως στόχο προτεραιότητας να βρούμε το Ναό.... αυτή η επιθυμία διαμορφώθηκε τελείως αυθόρμητα μέσα μας όταν βρεθήκαμε μπροστά στον πόθο και τον ενθουσιασμό των ανθρώπων της περιοχής.
Ως τώρα έχουμε αναφέρει μόνο τον κυρ-Κώστα και τον παπα-Βαγγέλη, όμως και οι ιδιοκτήτες του ξενώνα μας είχαν ακριβώς τα ίδια συναισθήματα... Κάθε απόγευμα περίμεναν όλο αγωνία να μάθουν τα νέα της ημέρας. Το ίδιο και όλοι οι επισκέπτες τους (που απ' ό,τι κατάλαβα τις μέρες εκείνες αυξήθηκαν) που ρωτούσαν να μάθουν τα πάντα για τα σχέδια και τους σκοπούς μας κι εύχονταν να καταφέρναμε να βρούμε και να φωτογραφήσουμε την εκκλησία τους. Αυτό που είχα πει και στο πρώτο ποστ των περιγραφών μας, ήταν αυτό που τελικά καθόρισε την εξέλιξη των πραγμάτων: ο ενθουσιασμός των ντόπιων μας πήρε παραμάζωμα και βέβαια η χαρά τους για το αποτέλεσμα δεν μας άφησε καθόλου ασυγκίνητους


Μετά τη βουτιά εντοπισμού, ο παπα-Βαγγέλης κατέφτασε με την κόρη του να μας προϋπαντήσουν στην όχθη.
"Έχετε φωτογραφίες;" μας ρώτησε μετά τις σχετικές εκδηλώσεις χαράς.
" Εεεεεε Παπα-Βαγγέλη, ήταν λίγο ζόρικα τα πράγματα και δεν μπορέσαμε να τη φωτογραφήσουμε "
"Δεν πειράζει παιδιά μου, και μόνο που τη βρήκατε φτάνει"

Έλα όμως που μας έβαλε τον νέο ψύλλο. Η χαρά του εντοπισμού πήγε περίπατο. Ο παπα-Βαγγέλης θα ήθελε να δει κι αυτός την εκκλησία. Τι πιο λογικό;
Κι ενώ είχαμε αποφασίσει να φεύγαμε εκείνο το βράδυ, τα πλάνα άλλαξαν επιτόπου: Πρέπει να γίνει φωτογράφηση. Οι Επισκοπιώτες δικαιούνται κι αυτοί έστω και μια εικόνα από τον προσωπικό θησαυρό τους....

Η συνέχεια από κάποιον από τους 4 προσκυνητές της επόμενης μέρας

[Σ.Ε.Α. ΤΗΘΥΣ]

Διακόπτουμε για λίγο τις δικές μας ανταποκρίσεις για να σας μεταφέρουμε το ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στις 7.05 στην τοπική εφημερίδα "Ευρυτανικός Παλμός" σχετικά με την έρευνα του Σ.Ε.Α. ΤΗΘΥΣ.
Μας το έστειλε ο παπα-Βαγγέλης συνοδεύοντας το e-mail του με τα εξής συγκινητικά λόγια:

ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΟΥ ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ - ΚΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ

ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΣΥΛΟΓΟΥ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΙΩΤΩΝ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΔΩΡΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΝΑΤΕ ΝΑ ΞΑΝΑΔΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΑΣ ΜΕΤΑ ΑΠΌ 45 ΧΡΟΝΙΑ
ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΑΣ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΑΟ ΜΑΣ.

ΣΑΣ ΣΤΕΛΝΩ ΤΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΟ ΠΑΛΜΟ ΣΗΜΕΡΑ

Ο ΘΕΟΣ ΝΑ ΣΑΣ ΕΥΛΟΓΕΙ

ΠΑΠΑΒΑΓΓΕΛΗΣ

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
(ακολουθεί το ρεπορτάζ)
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

Στο φως ο Βυζαντινός Ναός της Επισκοπής

Τον ιστορικό Ναό της Επισκοπής, ένα από τα σημαντικότερα Βυζαντινά Μνημεία της Ελλάδας, έργο του 8ου αιώνα, εντόπισαν ερασιτέχνες δύτες μετά από έρευνα στο βυθό της λίμνης Κρεμαστών. Το μνημείο, 44 χρόνια μετά την δημιουργία του φράγματος. Όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες βρίσκεται σε αρίστη κατάσταση.

Αποκλειστικές φωτογραφίες από τον βυθό της λίμνης Κρεμαστών Γιάννης Ίσσαρης - Φοίβος Βιλανάκης (e-mail:tethys@scubadive.gr)

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Βάσω Φεγγούλη


Χρόνια τώρα γίνεται μεγάλη προσπάθεια, από τοπικούς φορείς και παράγοντες της Επισκοπής, να πραγματοποιηθεί έρευνα στο βυθό της λίμνης Κρεμαστών, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υφίσταται ο ιστορικός Βυζαντινός Ναός που είχε κατακλυστεί από τα νερά της λίμνης μαζί με την Επισκοπή αλλά και πολλά χωριά ακόμη.
Ένα τέτοιο εγχείρημα, απαντούσαν πάντα οι αρμόδιοι είναι αρκετά δύσκολο, καθότι η Εκκλησία βρίσκεται σε μεγάλο βάθος, με αποτέλεσμα η όποια έρευνα να θεωρείται ακόμη και επικίνδυνη λόγω των υπογείων κυρίως ρευμάτων που δημιουργούνται στις τεχνητές λίμνες.



Παρόλες όμως αυτές τις δυσκολίες, ήλθε φαίνεται το πλήρωμα του χρόνου και το έργο αυτό επιτέλεσαν με απόλυτη επιτυχία, τα μέλη του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αυτοδυτών ΤΗΘΥΣ, που εδρεύει στην Αθήνα. Μετά από συνεννόηση με τον Επισκοπιώτη π. Ευάγγελο Φεγγούλη και αφού εξετάστηκαν λεπτομερώς όλα τα φωτογραφικά και ιστορικά στοιχεία που έδωσε ο π. Ευάγγελος στους δύτες, την Παρασκευή 2 Μαΐου 2008 έγινε η πρώτη αναγνωριστική κατάδυση προκειμένου σε πρώτη φάση να εντοπιστεί το σημείο που βρίσκεται ο Ναός. Η πρώτη επιχείρηση ήταν αρκετά δύσκολη και επί της ουσίας απέτυχε καθότι οι τρεις δύτες που έπεσαν στα παγωμένα νερά, παρότι κατέβηκαν σε βάθος 36 μέτρων, δεν είδαν τίποτα λόγω της μεγάλης θολούρας που βρήκαν στον βυθό.

Παρά την πρόσκαιρη απογοήτευση, την επομένη Σάββατο 3 Μαΐου, πραγματοποιήθηκε και νέα κατάδυση η οποία στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Οι δύο δύτες που έπεσαν αυτή τη φορά στα παγωμένα νερά της λίμνης, μετά από μια πολύ κοπιαστική κατάδυση 45 περίπου λεπτών, εντόπισαν τον Ναό σε βάθος 35 μέτρων, λίγα μέτρα δυτικότερα. "Ήταν συγκλονιστικό" μας είπαν στη συνέχεια οι δυο αυτοί λαμπροί νέοι. "Παρά τις πολύ δύσκολες συνθήκες, κυρίως λόγω της χαμηλής ορατότητας και του υπερβολικού ψύχους, μόλις εντοπίσαμε τον Ναό, και ανεβήκαμε από την πλευρά του ανατολικού τοίχου στην κορυφή του τρούλου και είδαμε τον λευκό πέτρινο Σταυρό, ένα περίεργο συναίσθημα ευλάβειας μας κυρίευσε. Οι πολλές αναφορές του παπα - Βαγγέλη, στην σπουδαία ιστορία και την αξία αυτού του Ναού, μας έκαναν να νιώσουμε, έστω και για λίγο κι εμείς Επισκοπιώτες". "Το θέμα είναι ότι ο Ναός είναι όρθιος και βρίσκεται μάλιστα σε αρίστη κατάσταση". "Από δω και πέρα θα πρέπει γίνουν από κάθε αρμόδιο όλες εκείνες οι ενέργειες έτσι ώστε το μνημείο αυτό να γίνει το επίκεντρο του θρησκευτικού τουρισμού της περιοχής. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί. Θα πρέπει όμως να γίνουν σωστές και συντονισμένες κινήσεις απ΄ όλους".

Την άλλη μέρα, Κυριακή του Θωμά, έγινε και νέα κατάδυση. Οι δύτες, έχοντας πλέον εντοπισμένο το Μνημείο, κατέβηκαν και φωτογράφησαν σημεία του Ναού, όπως τον τρούλο, τον πέτρινο λευκό Σταυρό που βρίσκεται στην κορυφή του τρούλου, καθώς και τμήματα από την πετροσκέπαστη στέγη του Ναού.

Μερικές από αυτές τις φωτογραφίες, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αυτοδυτών κ. Φοίβος Βιλανάκης και ο Γιάννης Ίσσαρης, μας τις παραχώρησαν προκειμένου οι αναγνώστες μας και κυρίως οι κάτοικοι της παραλίμνιας περιοχής να δουν το μνημείο στην σημερινή του μορφή και να αφήσουν στην σκέψη τους να γυρίσει 45 χρόνια πίσω όταν το πανέμορφο αυτό χωριό της Ευρυτανίας με τον ιστορικό του Ναό, ήταν γεμάτο ζωή και δημιουργία, από 650 και πλέον μόνιμους κατοίκους.

Το ζητούμενο είναι να υπάρξει συνέχεια. Μετά από την πρώτη αυτή σπουδαία κίνηση που έγινε, τα μέλη του Συλλόγου μέσα στο καλοκαίρι θα έλθουν και πάλι στην περιοχή, προκειμένου να κάνουν πιο λεπτομερή φωτογράφηση, αλλά και να βιντεοσκοπήσουν το μνημείο.



Το πρώτο μέρος της μεγάλης αυτής προσπάθειας στέφθηκε με επιτυχία. Η συνεισφορά των μελών του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αυτοδυτών ΤΗΘΥΣ ήταν το Α και το Ω. Σίγουρη και η βοήθεια της Μεγαλόχαρης, της Παναγίας της Επισκοπιώτισσας, στην όλη υπόθεση, που πρεσβεύει πάντα υπέρ ημών. Απόλυτα θετική από κάθε πλευρά αναμένεται και η συνέχεια, καθότι πολύ θετικές είναι και οι τελευταίες εξελίξεις που αφορούν την εν γένει αξιοποίηση της λίμνης αλλά και της ευρύτερης παραλίμνιας περιοχής

Οι αρμόδιοι ας λάβουν σοβαρά υπόψη το όλο θέμα, ας επιληφθούν σε πρώτη φάση να τοποθετηθεί κάμερα στο σημείο της λίμνης που θα δείχνει πλάνα από τον βυθό και την Εκκλησία. Στη συνέχεια, με βάση συγκεκριμένο master plan, ας γίνουν ενέργειες να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στα πλαίσια του θρησκευτικού τουρισμού και όχι μόνο, το σπουδαίο αυτό Βυζαντινό Μνημείο, που για 1200 και πλέον χρόνια ήταν σημείο αναφοράς σε όλη την περιοχή καθότι, η Επισκοπή διετέλεσε κατά καιρούς και έδρα Μητρόπολης. Οι ιδέες να αποκολληθεί το Μνημείο και να βγει στην επιφάνεια καθώς και να κατασκευαστεί μεγάλο στεγανό γυάλινο προστατευτικό πέριξ αυτού, στο σημείο που βρίσκεται, ας ληφθούν υπόψη.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Ο Ναός της Επισκοπής ήταν ρυθμού βυζαντινού και ανήκε στον μεταβατικό ονομαζόμενο τύπο. Ό τύπος αυτός συγκαταλέγεται στους "επαρχιακούς" τύπους της Βαλκανικής Χερσονήσου και συναντάτε από τη Βουλγαρία και την πρώην Γιουγκοσλαβία μέχρι και την Κύπρο. Κατά την
άποψη τού Καθηγητή Ορλάνδου, το σχέδιο τού Ναού "προήλθε από την συγχώνευση του ελεύθερου παλαιoxριστιανικoύ σταυρού, και της τρίκλιτου, θολοσκεπούς, ανατολικής βασιλικής".



Στον τύπο τού Ναού της Επισκοπής, ανήκουν κατά τον Ορλάνδο και οι έξης Ναοί: 1) ο Άγιος Λεόντιος της Βόδοτσας κοντά στη Στρώμνιτσα 2) ο Άγιος Γερμανός στην μικρή Πρέσπα, 3) ο Άγιος Ιωάννης της Μεσημβρίας στη Βουλγαρία, 4) ή Παναξιώτισσα στη Γαυρολίμνη Αιτωλ/νίας, 5) η Μεταμόρφωση Κορωπίου,6) οι Ασώματοι της Μάνης και 7) ο Άγιος Ιωάννης ο "Λαμπαδιστής" στην Κύπρο. Στην ομάδα αυτή (που χαρακτηρίζεται ομάδα της Σκριπούς) ο καθηγητής Γ. Αντουράκης συγκαταλέγει και την Πρωτόθρονη της Νάξου.

Γενικά χαρακτηριστικά των ανωτέρω Ναών είναι τα εξής: α) το μήκος είναι πολύ μεγαλύτερο από το πλάτος (Αναλογία περίπου 2 προς 1).
β) τα κλίτη χωρίζονται μεταξύ τους με συμπαγείς τοίχους πού επικοινωνούν μεταξύ τους με μικρά τοξωτά ανοίγματα.
γ) Ό τρούλος στηρίζεται αντί σε κολώνες, σε τοίχους, και
δ) στο ανατολικό μέρος (πίσω από το Ιερό) υπάρχουν τρεις αψίδες.

Ας έλθουμε όμως τώρα στην περιγραφή του Ναού της Επισκοπής.
Κατά τον καθηγητή Ορλάνδο ο Ναός της Επισκοπής είχε το σχήμα "επιμήκους ακανόνιστου ορθογωνίου, εξωτερικών διαστάσεων 10.70 Χ 16.00 µ. (βόρειος πλευρά) και 16.00 µ. (νότια πλευρά). το κτήριο υψωνόταν στην όχθη τού ποταμού, στέρεο και επιβλητικό έργο σεμνού αρχαίου κάλλους ". Όσον αφορά τούς τοίχους, δεν παρουσίαζε κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο Ναός της Επισκοπής. Δεν βρέθηκε κάποια εντοιχισμένη επιγραφή πού να αφορά το κτίσιμο του Ναού, ούτε άλλος γλυπτός διάκοσμος. Φαίνεται ότι κτίσθηκε με πέτρες πού οι περισσότερες είχαν ληφθεί από τον παρακείμενο Μέγδοβα ποταμό. Ακόμη πρέπει να αναφερθεί πώς δεν χρησιμοποιήθηκαν στο κτίσιμο οι συναντώμενες αργότερα στους βυζαντινούς Ναούς, κόκκινες πέτρες. Ιδιαίτερο γνώρισμα των τοίχων, πού ήταν ομολογουμένως ισχυροί, μπορεί να χαρακτηριστεί ή ύπαρξη ελάχιστων παραθύρων τα οποία βρίσκονταν σε ψηλά σημεία. Ακόμα σχετικά με τούς τοίχους αξίζει να αναφέρουμε πώς, στον βόρειο και τον νότιο τοίχο υπήρχαν κτιστά στηρίγματα (παραστάδες), προφανώς για να στηρίζουν τούς δύο παχύς και βαρείς αυτούς τοίχους, αλλά και ολόκληρο το ογκώδες οικοδόμημα.

Ό Ναός είχε σε παλαιότερες εποχές τρεις θύρες. Μία στην πρόσοψη (δυτική πλευρά) και δύο πλάγιες (στο βόρειο και νότιο τοίχο). "το μνημείο καλύπτονταν με σχιστολιθικές πλάκες. Η στέγη τού τρούλου ήταν κωνική με μικρή κλίση, ή στέγη τού νάρθηκα μονοκλινής, η δε στέγη της αψίδας του Ιερού Βήματος σχημάτιζε εξωτερικά χαμηλή βαθμίδα. Οι κεραίες τού σταυρού ήταν λίγο υπερυψωμένες από τα γωνιακά διαμερίσματα"

Ό τρούλος του Ναού ήταν κυλινδρικός και είχε ύψος 3 μ. και διάμετρο 3,60 μ. Ό τοίχος του ήταν πάχους 70 εκ. και σ αυτόν ήταν ανοιγμένα τέσσερα τοξωτά παράθυρα διαστάσεων 60 εκ. Χ 105 εκ. Κάτω από τον τρούλο στο δάπεδο του Ναού το οποίο ήταν νεότερης εποχής υπήρχε ανάγλυφο σχέδιο.

Ό Ναός προς την ανατολή κατέληγε σε τρεις κόγχες με μεγαλύτερη την κεντρική, πίσω από την αγία Τράπεζα. Τις τρεις αψίδες πού δημιουργούσαν τις ισάριθμες κόγχες του ιερού, τις στήριζαν εξωτερικά κτιστά στηρίγματα πού αποκαλύφτηκαν στις έρευνες του 1965.
Στο εσωτερικό τής κεντρικής κόγχης του ιερού υπήρχε
Σύνθρονο πού το αποτελούσαν δύο ημικυκλικά σκαλιά, ύψους 40 εκ. και πλάτους 25 και 29 εκ. το καθένα, έχοντας στο μέσο τον Επισκοπικό θρόνο.

ΟΙ ΣΠΑΝΙΕΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ
Οι βυζαντινές τοιχογραφίες του Ναού της Επισκοπής, ανακαλύφθηκαν στις αρχές του 1965. Σύμφωνα µέ όσα αναφέρονται στο Αρχαιολογικό Δελτίο του 1966,50 ή Αρχαιολογική Υπηρεσία διενήργησε έρευνα για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν τοιχογραφίες. Όταν διαπιστώθηκε πώς κάτω από τούς σοβάδες των εσωτερικών τοίχων υπήρχαν τοιχογραφίες, το Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε πως έπρεπε να αποκαλυφθούν και να αποτοιχισθούν. Πράγματι ακολούθησε μια μεγάλη προσπάθεια πού γινόταν πρώτη φορά στην Ελλάδα για να σωθούν οι τοιχογραφίες. Η εργασία ανατέθηκε στο Ζωγράφο -Συντηρητή Φώτη Ζαχαρίου, ο οποίος εργάσθηκε τέσσερις περίπου μήνες με το συνεργείο του στην Επισκοπή. Οι ευρεθείσες τοιχογραφίες αφού καθαρίστηκαν πρόχειρα και συσκευάσθηκαν κατάλληλα, μεταφέρθηκαν στην Αθήνα για να αποκατασταθούν και να αξιολογηθούν καλύτερα. Στην Αθήνα έτυχαν της ανάλογης φροντίδας τού "Κεντρικού Εργαστηρίου Συντηρήσεως και Αποκαταστάσεως Τοιχογραφιών" το οποίο δημιουργήθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο.



Εκεί οι τοιχογραφίες καθαρίστηκαν, αποκαταστάθηκαν και διαφυλάχτηκαν από τις αρμόδιες Αρχαιολογικές Υπηρεσίες. Η πρώτη επίσημη παρουσίασή τους στο Αθηναϊκό κοινό, έγινε με την έκθεσή τους στην Εθνική Πινακοθήκη (από τον Σεπτέμβριο - έως τον Δεκέμβριο του 1976), την οποία διοργάνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών με την ευκαιρία τού 15ου Διεθνούς Συνεδρίου Βυζαντινών Σπουδών. Ακόμη θα πρέπει να αναφέρουμε πώς μέρος των τοιχογραφιών αυτών (αντιπροσωπευτικές του τρίτου στρώματος) παρουσιάσθηκαν σε έκθεση πού διοργάνωσε το 1985 - 1986 το τότε Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών σε συνεργασία με το Βυζαντινό Μουσείο και ή οποία ήταν ενταγμένη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την Αθήνα ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης (1985).

Σήμερα οι τοιχογραφίες της Επισκοπής (ΦΩΤΟ) και αντιπροσωπευτικές των διαφόρων εποχών πού έγιναν, βρίσκονται σε ειδική αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου. Εκεί οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν τις υπεροχές αυτές τοιχογραφίες πού δικαίως χαρακτηρίζονται ως σπουδαίο απόκτημα για τον 'Ορθόδοξο Ελληνισμό και διατηρούν στην μνήμη τον χαμένο κάτω από τα νερά τής λίμνης των Κρεμαστών, αξιόλογο Βυζαντινό Ναό τής Επισκοπής, αποκλειστικές φωτογραφίες του οποίου και δημοσιεύουμε.

Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι οι τοιχογραφίες της Επισκοπής, που αποτελούσαν το αγιογραφικό διάκοσμο του "πνιγμένου" σήμερα Ιερού Ναού διακρίνονται σε τρία στρώματα πού έγιναν τον 8ο-9ο αιώνα, τον 11ο και τον 13ο και δείχνουν τις εξελίξεις τής εκκλησιαστικής ζωγραφικής στην Δυτική Ελλάδα κατά την ιστορική αυτή περίοδο.

Πηγές από το Βιβλίο του Αρχ. Δαμασκηνού Βασιλόπουλου “Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ”