Το ναυάγιο του Ε/Γ ΑΘΗΝΑ στη Σύρνα της Δωδεκανήσου

[Dimitris Galon]

@ Γιάννης 1940

Αγαπητέ κύριε Γιάννη,

το μήνυμα σας ήταν μια ευχάριστη και καλοδεχούμενη έκπληξη για μένα, και νομίζω ότι το ίδιο ισχύει και για όλα τα μέλη του φόρουμ.

Όπως έγραψε και η Μαρία, η φωνή της γενιάς σας λείπει πραγματικά πολύ από τον διαδικτυακό μας κόσμο. Ίσως να φταίει το ηλεκτρονικό μέσον και η με αυτό συνδεόμενη απρόσωπη ιδιότητα.

Όλα αυτά που γράφετε είναι πολύ ενδιαφέροντα, ειδικά όταν αναφέρονται από κάποιον που τα έχει ζήσει από κοντά. Επειδή υπάρχουν πολλά μέλη στον σύλλογο μας και στο φόρουμ μας, τα οποία ασχολούνται ιδιαίτερα με τα ναυάγια, θα ήθελα να σας ρωτήσω αν θα είχατε την καλοσύνη να συνδράμετε με πληροφορίες και συμβουλές, όπου μπορείτε, στις έρευνες μας.

Αν συμφωνείτε, και έχετε τον χρόνο και την διάθεση, θα ήθελα να σας θέσω μερικά ερωτήματα για τα ναυάγια της Αστυπάλαιας με τα οποία ασχολούμαι εδώ και καιρό.

Περιμένω την απάντηση σας, εδώ στο φόρουμ.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ εκ΄ των προτέρων
DG

[Dimitris Galon]

Στο τεύχος Μαρτίου 2012 του περιοδικού «Εφοπλιστής» υπάρχει το τέταρτο και τελευταίο μέρος του άρθρου μου για την «Αθηνά του Τζων».

Εύχομαι, σε όσους ενδιαφέρονται για την ιστορία των ναυαγίων του Ελληνικού Αρχιπελάγους, καλό διάβασμα.
DG

[Γιάννης 1940]

Σας ευχαριστώ όλους για το καλωσόρισμα. Νομίζω οτι οι γνώσεις σας είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές που είχαμε στα χρόνια του εξήντα και του εβδομήντα, οπότε από συμβουλές δεν νομίζω οτι μπορώ να προσθέσω κάτι που θα σας είναι χρήσιμο.

Για τα ναυάγια της Αστυπάλαιας αν είναι κάτι που γνωρίζω ευχαρίστως να σας το μεταφέρω.

[Έκτωρ]

κύριε Γιάννη, σας ευχαριστούμαι για την συμμετοχή σας στο φόρουμ. Ελπίζω να μας γράψετε περισσότερα ή να βρουν τα παιδιά του φόρουμ ένα τρόπο να μας δώσετε περισσότερες εικόνες από την εποχή εκείνη. Έμενα μου προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι στις φωτογραφίες του ναυαγίου δεν υπάρχουν καθόλου ψάρια. Η πρώτη σκέψη μου είναι ότι ένα απομονωμένο μέρος όπως η Σύρνα είναι ιδανικό μέρος για την δράση των αλιέων που χρησιμοποιούν δυναμίτες, μιας και η δραστηριότητα αυτή είναι παράνομη και πρέπει να γίνετε μακριά από τα μάτια του κόσμου. Η εικόνα που είχατε όταν καταδυθήκατε εκεί πέρα όσο αφορά τα ψάρια και την υπόλοιπη θαλάσσια ζωή ποια ήταν?

[Dimitris Galon]

Αρχικό μήνυμα απο Γιάννης 1940

Για τα ναυάγια της Αστυπάλαιας αν είναι κάτι που γνωρίζω ευχαρίστως να σας το μεταφέρω.

Αγαπητέ κύριε Γιάννη σας ευχαριστώ για την προθυμία σας να βοηθήσετε τις έρευνες μας!

Για το θέμα των Ναυαγίων της Αστυπάλαιας πατήστε εδώ.

Με εκτίμηση
DG

Υ.Γ.
Θα με ενδιέφερε κι΄ εμένα προσωπικά η απάντηση στο ερώτημα του Έκτωρα (βλ. μήνυμα #24).

[Physalia]

Αρχικό μήνυμα απο Dimitris Galon

Θα με ενδιέφερε κι΄ εμένα προσωπικά η απάντηση στο ερώτημα του Έκτωρα (βλ. μήνυμα #24).

+1


(αλλά δείτε και το υπόλοιπο μήνυμα του Dimitri Galon)

[Πολικός]

Αν και αντιλαμβάνομαι οτι το φόρουμ έχει περισσότερο ενδιαφέρον για το ναυάγιο ως τόπο κατάδυσης θα ήθελα να κάνω μια δυο ιστορικές αναφορές.


Διάβασα το εκτενές κείμενο του Δημήτρη Γκαλών στο περιοδικό Εφοπλιστής και πρώτα από όλα Δημήτρη θα ήθελα και εγώ να σε συγχαρώ για το αποτέλεσμα. Αν και στην Ελλάδα είχαμε πολλά αξιόλογα ναυτιλιακά έντυπα, αρκετά από τα οποία αφιερώνανε σελίδες σε ιστορικά θέματα, τα τελευταία χρόνια παρατηρώ να έχουν ως κύριο αντικείμενο θέματα επικαιρότητας. Κρίμα για αυτούς γιατί την επικαιρότητα τη βρίσκει κανείς στο ίντερνετ κάθε μέρα...


Σχετικά με το Γ' Μέρος τους αφιερώματος, θα μου επιτρέψεις Δημήτρη να κάνω μια - δυο διορθώσεις.


Στην πρώτη σελίδα αναφέρεις οτι η απορρόφηση των ακτοπλοϊκών εταιρίων στην ΑΕΕΘΕ έγινε το 1919. Στην πραγματικότητα μεγάλο μέρος των μετοχών της "Πανελληνίου Ατμοπλοΐας" αγοράστηκε το 1916, η "Κυκλαδική Ατμοπλοΐα" απορροφήθηκε το καλοκαίρι του 1916 όπως και η εταιρία Γουδή αλλά η εταιρία του Τζών Μακ Δούαλ δεν ακολούθησε παρά το καλοκαίρι του 1917.


Όπως γράφεις, ο θάνατος του Αντώνη Παληού οδήγησε στη σταδιακή εξασθένιση της εταιρίας του και στην τελική χρεωκοπία της. Ωστόσο η οικογένεια των ΜακΔούαλ δεν φαίνεται να σταμάτησε εκεί τη δράση της, και το 1923 ο υιός Τζων αγόρασε μαζί με άλλους ένα ατμόπλοιο 2.οοο τόνων το οποίο ονομαζόταν Ταντάχ.


Στη συνέχεια στο κείμενο, γίνεται λόγος για την "Πανελλήνιο Ακτοπλοϊκή Ένωση" ως ένας "φορέας που προέκυψε από την ένωση των ελληνικών ακτοπλοϊκών εταιριών". Στην πραγματικότητα η ένωση αυτή ήταν κάτι σαν τη σημερινή "Ένωση Επιβατηγού Ναυτιλίας" δηλαδή την πρώην "Ενωση Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας". Ο ρόλος αυτού του οργάνου ήταν καθαρά θεσμικός και όχι επιχειρηματικός.


Ίσως έχει γίνει κάποια σύγχηση με τη "Διεύθυνση Θαλασσίων Μεταφορών" η οποία συστάθηκε το 1917 από την κυβέρνηση του Ελ.Βενιζέλου με σκοπό να αναλάβει τη διαχείριση του ακτοπλοϊκού στόλου. Ήταν η Διεύθυνση Θαλασσίων Μεταφορών που συστάθηκε για να εξυπηρετήσει τις πολεμικές ανάγκες και όχι η Πανελλήνιος Ακτοπλοϊκή Ένωσις. Το πείραμα αυτό απέτυχε και τα πλοία επανήλθαν στον έλεγχο των ιδιοκτητών τους το 1922, χωρίς αυτό το διάστημα να έχει αλλάξει το καθεστώς ιδιοκτησίας τους. Όπως και τα περισσότερα ακτοπλοϊκά έτσι και το Αθηνά υπάχθηκε στη εν λόγο Διεύθυνση το διάστημα 1917-1922.


Αν υπάρχει ενδιαφέρον για περαιτέρω ιστορικά στοιχεία, θα χαρώ να συνεισφέρω στη συζήτηση. Αλλά για το ναυάγιο μη με ρωτήσετε γιατί της Σύρνας δεν έχω δει ούτε τις ακτές της. Σε αυτό πιστεύω θα μας κατατοπίσει και ο κ.Γιάννης του οποίου την αφήγηση διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον.

[Dimitris Galon]

Αρχικό μήνυμα απο Πολικός

Διάβασα το εκτενές κείμενο του Δημήτρη Γκαλών στο περιοδικό Εφοπλιστής και πρώτα από όλα Δημήτρη θα ήθελα και εγώ να σε συγχαρώ για το αποτέλεσμα.

Καλησπέρα Πολικέ,

ωραίο ψευδώνυμο γιατί κατά πρώτον είναι πάντα ένα σταθερό σημείο αναφοράς, και κατά δεύτερον ένα σημαντικό ποιητικό συστατικό.

Σ΄ ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια. Είναι πάντα καθησυχαστικό να γνωρίζει κανείς ότι κάπου εκεί έξω υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι εξακολουθούν να ενδιαφέρονται για την ιστορία, και οι οποίοι διαθέτουν κριτική σκέψη και άποψη.

Αρχικό μήνυμα απο Πολικός

Σχετικά με το Γ' Μέρος τους αφιερώματος, θα μου επιτρέψεις Δημήτρη να κάνω μια - δυο διορθώσεις.

Ουδείς αλάθητος αγαπητέ Πολικέ, και οι διορθώσεις είναι απόλυτα ευπρόσδεκτες.

Αρχικό μήνυμα απο Πολικός

Στην πρώτη σελίδα αναφέρεις οτι η απορρόφηση των ακτοπλοϊκών εταιρίων στην ΑΕΕΘΕ έγινε το 1919. Στην πραγματικότητα μεγάλο μέρος των μετοχών της "Πανελληνίου Ατμοπλοΐας" αγοράστηκε το 1916, η "Κυκλαδική Ατμοπλοΐα" απορροφήθηκε το καλοκαίρι του 1916 όπως και η εταιρία Γουδή αλλά η εταιρία του Τζών Μακ Δούαλ δεν ακολούθησε παρά το καλοκαίρι του 1917.

Την πληροφορία ότι η εταιρεία του Τζών Μακ Δούαλ του νεώτερου απορροφήθηκε το 1919, την έχω, αν δεν κάνω λάθος, από μια εφημερίδα της εποχής. Όπως ανέφερα και στο άρθρο μου η ΑΕΕΘΕ του Αντώνη Παληού ιδρύθηκε το 1916, πριν συμμετάσχει η Ελλάδα, υπό Βενιζέλου, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ευχαριστώ για την διευκρίνηση ότι η εταιρεία του Τζών Μακ Δούαλ υιού απορροφήθηκε το 1917. Αν μπορούσες να παραθέσεις και την πηγή, θα ήταν ευχής έργον.

Αρχικό μήνυμα απο Πολικός

Όπως γράφεις, ο θάνατος του Αντώνη Παληού οδήγησε στη σταδιακή εξασθένιση της εταιρίας του και στην τελική χρεωκοπία της. Ωστόσο η οικογένεια των ΜακΔούαλ δεν φαίνεται να σταμάτησε εκεί τη δράση της, και το 1923 ο υιός Τζων αγόρασε μαζί με άλλους ένα ατμόπλοιο 2.οοο τόνων το οποίο ονομαζόταν Ταντάχ.

Δυστυχώς δεν υπάρχει καμιά αναφορά για το ΤΑΝΤΑ(Χ) στο γενικά φτωχό σε πληροφορίες βιβλίο των Χαρλαύτη, Τζελίνα; Βλασσόπουλος, Νίκος: Ποντοπόρεια - Ποντοπόρα ιστιοφόρα και ατμόπλοια, 1830-1939, ΕΛΙΑ, Αθήνα 2002.

Νομίζω όμως ότι αναφέρεσαι σ΄ αυτό το πλοίο, το οποίο σαν EKATERINI PEPPA (πρώην MALTANA, JEAN M., JEAN, TANTAH, IFAFA, κατασκ. 1889) συγκρούστηκε και βυθίστηκε έξω από την νήσο Bornholm της Δανίας, στις 7 Φεβρουαρίου του 1938. Το Bornholm, παρεμπιπτόντως, αποτελεί έναν από τους καλύτερους τόπους κατάδυσης για όσους καταδύονται στην Βαλτική, λόγω των πολλών ναυαγίων και ιδιαίτερα ενός από τα μεγαλύτερα ναυάγια που μπορεί να δει κανείς υποβρυχίως του FU SHAN HAI.

Όπως αναφέρει το Miramar Ship Index (ελπίζω να είσαι μέλος, γιατί αλλιώς δεν μπαίνεις) αναφέρει ότι το πλοίο πουλήθηκε το 1923 σε κάποιον W. J. Hutchison, με έδρα του το Λονδίνο, αλλάζοντας όνομα σε JEAN. Στην καταχώρηση που βρήκα εδώ ο William John Hutchison, πρόκειται πιθανώς για τον ίδιο Hutchison που αναφέρει το Miramar, είχε έδρα και στον Πειραιά. Ίσως πράγματι να σχετιζόταν με τον Τζών Μακ Δούαλ υιό. Πάντως το πλοίο εμφανίζεται στα 1934 σαν ιδιοκτησία του Λ. Τεργιάζου και στην συνέχεια σαν ιδιοκτησία του Χρήστου Πέππα και Σία όπου και βυθίζεται μετά από πρόσκρουση.

Οτιδήποτε πληροφορία έχεις για το θέμα είναι ευπρόσδεκτη. Έχεις βρει κάποιο άλλο ίχνος του Τζών Μακ Δούαλ υιού στην συνέχεια; Κατά τα φαινόμενα, το ΤΑΝΤΑ(Χ) θα πρέπει να ήταν το κύκνειο άσμα των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων του.

Αρχικό μήνυμα απο Πολικός

Ίσως έχει γίνει κάποια σύγχυση με τη "Διεύθυνση Θαλασσίων Μεταφορών" η οποία συστάθηκε το 1917 από την κυβέρνηση του Ελ.Βενιζέλου με σκοπό να αναλάβει τη διαχείριση του ακτοπλοϊκού στόλου. Ήταν η Διεύθυνση Θαλασσίων Μεταφορών που συστάθηκε για να εξυπηρετήσει τις πολεμικές ανάγκες και όχι η Πανελλήνιος Ακτοπλοϊκή Ένωσις. Το πείραμα αυτό απέτυχε και τα πλοία επανήλθαν στον έλεγχο των ιδιοκτητών τους το 1922, χωρίς αυτό το διάστημα να έχει αλλάξει το καθεστώς ιδιοκτησίας τους. Όπως και τα περισσότερα ακτοπλοϊκά έτσι και το Αθηνά υπάχθηκε στη εν λόγο Διεύθυνση το διάστημα 1917-1922.

Πράγματι η αναφορά σχετίζεται με την Δ.Θ.Μ. την διεύθυνση της οποίας είχε αναλάβει ο άλλοτε υπουργός συγκοινωνιών, επί κυβέρνησης Βενιζέλου, Δημήτριος Διαμαντίδης, γεγονός το οποίο ενισχύει την θέση ότι το ΑΘΗΝΑ, όπως και όλα τα επιβατηγά πλοία των ελληνικών νηολογίων, συμμετείχαν στην Μικρασιατική Εκστρατεία και στην μεταφορά προσφύγων μετά την Μικρασιατική Καταστροφή τον Αύγουστο του 1922.

Αρχικό μήνυμα απο Πολικός

Αν υπάρχει ενδιαφέρον για περαιτέρω ιστορικά στοιχεία, θα χαρώ να συνεισφέρω στη συζήτηση.

Από πλευρά μου υπάρχει άμετρο ενδιαφέρον Πολικέ. Αν κάποιος από τους αναγνώστες δεν ενδιαφέρεται, απλώς δεν χρειάζεται να διαβάσει το θέμα. Τόσο απλό είναι.

Σε ευχαριστώ για τις πληροφορίες και τις διορθώσεις σου.
DG

Υ.Γ.
Αν και το άρθρο μου κυκλοφόρησε σε τέσσερα μέρη στο περιοδικό Εφοπλιστής, εγώ μέχρι στιγμής δεν έχω λάβει κάποιο από αυτά. Τα περιμένω από μέρα σε μέρα. Έμαθα όμως ότι έγινε κάποιο μπέρδεμα με διορθώσεις που είχα στείλει στη σύνταξη, οι οποίες όμως δεν πραγματοποιήθηκαν. Όταν λάβω τα τεύχη στα χέρια μου, θα αναφέρω εδώ τα λάθη και τις εκάστοτε διορθώσεις.

[Πολικός]

Kαλησπέρα Δημήτρη

Σε ευχαριστώ για τις απαντήσεις σου. Προσωπικά πιστεύω οτι υπάρχουν αρκετοί και καλοί ερευνητές της ναυτικής μας ιστορίας, κάποιους έχω τη χαρά να τους έχω γνωρίσει. Απλά μην περιμένεις να τους συναντήσεις στα φόρα. Δεν το λέω υποτιμητικά για όσους συμμετέχουν σε δημόσιες συζητήσεις μέσα από τα φόρα, και εγώ συμμετέχω αν και κατά τη γνώμη μου δεν είναι το πιο κατάλληλο περιβάλλον για έρευνα ή δημοσιεύσεις.

Αρχικό μήνυμα απο Dimitris Galon

Δυστυχώς δεν υπάρχει καμιά αναφορά για το ΤΑΝΤΑ(Χ) στο γενικά φτωχό σε πληροφορίες βιβλίο των Χαρλαύτη, Τζελίνα; Βλασσόπουλος, Νίκος: Ποντοπόρεια - Ποντοπόρα ιστιοφόρα και ατμόπλοια, 1830-1939, ΕΛΙΑ, Αθήνα 2002.
Νομίζω όμως ότι αναφέρεσαι σ΄ αυτό το πλοίο, το οποίο σαν EKATERINI PEPPA (πρώην MALTANA, JEAN M., JEAN, TANTAH, IFAFA, κατασκ. 1889) συγκρούστηκε και βυθίστηκε έξω από την νήσο Bornholm της Δανίας, στις 7 Φεβρουαρίου του 1938.

Το βιβλίο Ποντοπορεία είναι λογικό να μην το έχει γιατί το "Ταντάχ" διατήρησε επί πλοιοκτησίας Τζών & Σια, Βρεταννική σημαία. Αφότου αγοράστηκε από τον υιό του Τζ.ΜακΝτούαλ, μετανομάστηκε "Jean M." και δεν είναι απίθανο το Μ να ήταν το αρχικό για το MacDowall. Για μεταβολές πλοιοκτητών, το Lloyds Register δεν είναι και η καλύτερη πηγή, ίσως μπορεί ενδεικτικά κάποιος να πάρει πληροφόρηση αλλά σίγουρα δεν είναι πλήρης η καταγραφή τους. Ειδικά όταν έχουν γίνει περισσότερες από μια μεταβολές εντός ενός έτους.

Αρχικό μήνυμα απο Dimitris Galon

Έχεις βρει κάποιο άλλο ίχνος του Τζών Μακ Δούαλ υιού στην συνέχεια; Κατά τα φαινόμενα, το ΤΑΝΤΑ(Χ) θα πρέπει να ήταν το κύκνειο άσμα των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων του.

Η δραστηριότητα της οικογένειας ΜακΔούαλ στη ναυτιλία συνεχίστηκε μέχρι λίγο πριν το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.


Διαβάζοντας το Γ' μέρος του αφιερώματος στο "Εφοπλιστής" θα ήθελα να κάνω μια αναφορά στην οικογένεια Χατζηκωνσταντή η οποία κατοικούσε στον Πειραιά. Αν και η εφοπλιστική της δραστηριότητα δεν ήταν του βεληνικούς του Τζών, δεν θα τη χαρακτήριζα ως μικρή εταιρία, τουλάχιστον όχι για τα δεδομένα της εποχής.

Ο Κωνσταντίνος Χατζηκωνσταντής είχε τουλάχιστον τέσσερις υιούς, τους Ελευθέριο, Ευστράτιο, Θεόφιλο και Ηλία οι οποίοι ασχοληθήκαν με το εμπόριο αλλά και με την ακτοπλοΐα για παραπάνω από δυο δεκαετίες. Η εφοπλιστική δράση της οικογένειας αρχίζει να σβήνει στα τέλη της δεκατίας του είκοσι και η διατήρηση του "Αθηνά" στο στόλο τους, έχει να κάνει μάλλον με νομικές δυσκολίες στην πώληση του.

Επειδή αναφέρεις στο άρθρο οτι η πώληση του "Αθηνά" πρέπει να ήταν επικερδής για την εταιρεία Παληού, να σε πληροφορήσω οτι από την πώληση εισρεύσανε στα ταμεία τους 265 χιλιάδες δραχμές. Αυτό προκύπτει από το συμβόλαιο αγοροπωλησίας του συμβολαιογράφου Ιωάννη Αθανασιάδου το οποίο και τυγχάνει να έχω στην κατοχή μου. Η δε ημερομηνία πώλησης που τοποθετείς μεταξύ 1920 και 1921, ήταν η 5η Ιουνίου 1921.

Το δε καλοκαίρι του 1921 ήταν - από άποψη αριθμού πλοίων - η καλύτερη στιγμή της Ατμοπλοΐας Κ.Χατζηκωνσταντή η οποία τότε διέθετε έξι ατμόπλοια, ανάμεσα στα οποία και το "Πατρίς" που αναφέρεται σε άλλο νήμα του φόρουμ.

Οι αδελφοί Ελευθέριος και Ευστράτιος ήταν αυτοί που αγόρασαν το "Αθηνά". Οι Ηλίας και Θεόφιλος είχαν κατά περιόδους συμμετοχή σε ορισμένα πλοία και άλλοτε είχαν δικά τους πλοία ξεχωριστά από τους άλλους δυο αδελφούς.
Πάντως στο "Αθηνά" απέκτησε αργότερα, το 1928, μερίδιο 10% και ο Ηλίας Χατζηκωνσταντής για το οποίο πλήρωσε 500 λίρες Αγγλίας.

Το 1928 θα αποκτήσει μερίδιο στα τρία εναπομείναντα πλοία της εταιρία, συμπεριλαμβανομένου και του "Αθηνά" ο πλοίαρχος του Ε.Ν. Ιωάννης Γκιάφης, ο οποίος είχε καταγωγή από το νησάκι του Καλάμου στο Ιόνιο. Ο Γκιάφης πέθανε το 1937 και το μερίδιο του πέρασε στους κληρονόμους του.

[Γιάννης 1940]

Αγαπητοί φίλοι, κάποτε οι θάλασσες μας ήταν γιεμάτες από ψάρι. Όπως μαθαίνω και σίγουρα εσείς γνωρίζεται καλύτερα, οι ψαράδες έχουν πλέον πρόβλημα.
Η Σύρνα όπως και όλα τα νησιά που επισκέπτονταν οι Καλύμνοι είχαν υποφέρει από τα δυναμίτια. Παλιά μετά τον πόλεμο βρίσκανε νάρκες που είχαν ξεσύρει με τον καιρό και τις ανοίγανε για να βγάλουνε από μέσα τα εκρηκτικά και να τα κάνουνε μασούρια. Επικίνδυνα πράγματα και δεν λύπανε και τα τραγικά ατυχήματα.