Ε/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ (πρ. βρετανικό HMS MIGNONETTE K38) 1941-1948

[Dimitris Galon]

Ε/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ (πρ. βρετανικό HMS MIGNONETTE K38) 1941-1948

Μέσα στα πλαίσια της συνεργατικής μας προσπάθειας, με τον προγραμματικό τίτλο „Lemnos and Agios Efstratios Dive Project”, ένα μέρος της ομάδας μας, αποτελούμενο από τους Γιώργο Βανδώρο, Δημήτρη Γκαλών, Γιάννη Πρωτόπαππα και συνοδευόμενο από τον Θοδωρή Πατσέλη, καταδύθηκε τον Οκτώβριο του 2013 σε ένα ναυάγιο πλοίου στα νοτιοδυτικά της Άκρας „Τηγάνι“ της Λήμνου. Το ναυάγιο ταυτοποιήθηκε σαν το Ε/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ (πρ. βρετανικό HMS MIGNONETTE K38), το οποίο βυθίστηκε, χωρίς θύματα, την 30.11.1948, μετά από πρόσκρουση σε ύφαλο. Πρόκειται για ένα πλοίο του οποίου η ναυπήγηση αποπερατώθηκε τον Μάιο του 1941 και το οποίο, μέσα στα εφτά περίπου χρόνια της ύπαρξης του, κατάφερε να γράψει μια μεγάλη ιστορία η οποία το συνδέει άμεσα με μια από της μεγαλύτερες επιχειρήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, την „Μάχη του Ατλαντικού“, στην οποία συμμετείχε με το όνομα που έφερε κατά το μεγαλύτερο διάστημα της σύντομης ύπαρξης του „HMS MIGNONETTE (K38)“. Η σύντομη διέλευσή του από τις ελληνικές θάλασσες, σαν το κρατικό επιβατηγό πλοίο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ, σε μια πολύ δύσκολη για την Ελλάδα εποχή, το καθιστά επίσης μέτοχο και κοινωνό της ελληνικής ναυτικής ιστορίας την εποχή της μεταπολεμικής της αναδημιουργίας. Θα πρέπει να τονιστεί όμως, ότι το κύριο ιστορικό βάρος του πλοίου έγκειται στην περίοδο κατά την οποία σαν βρετανική κορβέτα HMS MIGNONETTE (K38) συμμετείχε από την 15η Ιουλίου 1941 έως και την 22α Μαΐου 1945, σαν συνοδευτικό, σε 63 συμμαχικές υπερατλαντικές νηοπομπές, κατά την διάρκεια των οποίων κατάφερε να συνδράμει στην βύθιση των γερμανικών υποβρυχίων, τύπου VIIc, U-135 και U-1199. Στην περίπτωση δε του U-135 - το οποίο μόνο ένα νούμερο το χωρίζει κατασκευαστικά από το „δικό μας“ U-133, το οποίο βρίσκεται βυθισμένο από την 14.3.1942 βορειοανατολικά του ακρωτηρίου Τούρλος στην Αίγινα – όχι μόνο συμμετείχε στην βύθισή του, αλλά ήταν και εκείνο που το εμβόλησε.





HMS MIGNONETTE (K38)

Το HMS MIGNONETTE, του οποίου το όνομα είναι η αγγλική απόδοση του εύοσμου φυτού Reseda lutea, „Ρεζεντά“ στα ελληνικά, υπήρξε μια βρετανική κορβέττα της κλάσης „Flower“ η οποία παραγγέλθηκε από την βρετανική κυβέρνηση την 31.8.1939. Η ναυπήγηση του πλοίου ξεκίνησε την 15.7.1940 στα ναυπηγεία Hall Russel & Co. Ltd., στο Aberdeen της Σκωτίας, Ηνωμένο Βασίλειο, η καθέλκυση πραγματοποιήθηκε την 28.11.1940, και στην συνέχεια ακολούθησε η παράδοσή του στο Royal Navy την 7.5.1941. Στο πλοίο δώθηκε, πέρα από το όνομα του άνθους (Υποσ. 01), ο κωδικός Κ38. Τον Ιούνιο του 1941 το πλοίο αναχώρησε από το Greenock της Σκωτίας, με τελικό προορισμό το Freetown της Sierra Leone, μέσω των Αζωρών. Αμέσως μετά την άφιξη του στην Αφρική, την 19.6.1941, εντάχθηκε σαν συνοδευτικό νηοπομπών στο βρετανικό „Escort Force“ του Freetown.

Τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες του πλοίου ήταν:

Όνομα: His Majesty Ship MIGNONETTE
Ιδιοκτήτης: Royal Navy
Κωδικός: Κ 38
Τύπος: Κορβέττα (επίσημη αγγλ. απόδοση „Patrol frigate“)
Κλάση: Flower
Παραγγελία: 31 Αυγούστου 1939
Έναρξη κατασκευής: 15 Ιουλίου 1940
Καθέλκυση: 28 Νοεμβρίου 1940
Παράδοση: 7 Μαΐου 1941
Κατασκευαστής: Hall Russel & Co. Ltd., Aberdeen, Σκωτία, Ηνωμένο Βασίλειο
Αριθμόςκατασκευής: 756
Εκτόπισμα: 940 τόννοι
Χωρητικότητα εκτοπίσματος: 1.180 τόννοι
Ολικό μήκος: 62,5 μέτρα
Πλάτος: 10 μέτρα
Βύθισμα: 3,6 μέτρα
Πρόωση: Παλινδρομική μηχανή τριπλής εκτόνωσης με δύο λέβητες
Ισχύς: 2.050 κιλοβάτ
Προπέλες: 1
Ενδεικτική ταχύτητα: 16 κόμβοι
Αυτονομία: 3.500 ναυτικά μίλια με μέση ταχύτητα 12 κόμβων
Ενδεικτικό πλήρωμα: 85 άτομα
Κυβερνήτης: Lt. Harold Hinksman Brown DSC, RN από την 10.4.1941 έως και τα μέσα του 1945

Όπως αναφέρθηκε, το HMS MIGNONETTE συμμετείχε στην αποκαλούμενη „Μάχη του Ατλαντικού“ σαν συνοδευτικό νηοπομπών, επιχειρώντας αρχικά από το Freetown της Sierra Leone. Η πρώτη του επίσημη επιχείρηση ήταν η συνοδεία της νηοπομπής με τον κωδικό SL81, η οποία αποτελούμενη από 18 συνοδευόμενα πλοία και 11 συνοδευτικά (3 αντιτορπιλικά και 8 κορβέττες), ξεκίνησε την 15.7.1941 από το Freetown φτάνοντας στο Liverpool της Αγγλίας την 8.8.1941. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού βυθίστηκαν έξι από τα συνοδευόμενα πλοία, από γερμανικά υποβρύχια, στον Βόρειο Ατλαντικό. Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου αναχώρησε με την νηοπομπή SL91G από το Freetown με τελικό προοροσμό το Govan της Σκωτίας, όπου κατέπλευσε την 20.11.1941. Αμέσως μετά την άφιξή του παραδόθηκε για επισκευές και συντήρηση στα θυγατρικά ναυπηγεία των Harland & Wolff στην Σκωτία. Μετά την αποπεράτωση των επισκευών του το HMS MIGNONETTE στάλθηκε στον Βόρειο Ατλαντικό όπου, με προσωρινή βάση του την Ισλανδία, συνέχισε να επιχειρεί σαν συνοδευτικό νηοπομπών.

Το HMS MIGNONETTE (Κ38) συμμετείχε συνολικά, σαν συνοδευτικό, σε 63 νηοπομπές εκ των οποίων οι σημαντικότερες σε δραστηριότητα ήταν οι SC118 (24.1.-12.2.1943), OS51 (4.7.-23.7.1943) και TBC43 (19.1.-22.1.1945).

SC118

Την 7.2.1943 το HMS MIGNONETTE - το οποίο συνόδευε την νηοπομπή SC118, υπό την διακυβέρνηση του μόνιμου κυβερνήτη του Lt. Harold Hinksman Brown, RNR - περισυνέλεξε μαζί με την κορβέττα HMS CAMPANULA (Lt.Cdr. B.A. Rogers, RD, RNR) 37 ναυαγούς από το βρετανικό φορτηγό ατμόπλοιο AFRIKA (8.597 ΚΟΧ (Υποσ. 02), κατ. 1920) και στην συνέχεια 42 ακόμα ναυαγούς από το αμερικανικό φορτηγό ατμόπλοιο ROBERT E. HOPKINS (6.625 ΚΟΧ, κατ. 1921), τα οποία βυθίστηκαν από το γερμανικό υποβρύχιο U-402 (Kptlt. Siegfried von Forstner) στον Βόρειο Ατλαντικό. Η νηοπομπή SC118, η οποία ξεκίνησε από το Sydney της Νέας Σκωτίας του Καναδά, με προορισμό το Liverpool της Αγγλίας και αποτελείτο από 64 φορτηγά πλοία, συνοδευόμενα από πέντε αντιτορπιλικά και τέσσερις κορβέττες, δέχτηκε επίθεση στα νότια της Γροιλανδίας από 20 γερμανικά υποβρύχια τα οποία επιχειρούσαν με το αποκαλούμενο „σύστημα των αγελών“ (γερμ. Wolfpack). Από την επίθεση αυτή βυθίστηκαν τρία γερμανικά υποβρύχια (101 απώλειες) και οχτώ συμμαχικά φορτηγά (445 απώλειες), ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα ελληνικά φορτηγά ΑΔΑΜΑΣ (4.144 ΚΟΧ, κατ. 1918, ουδεμία απώλεια), ΚΑΛΛΙΟΠΗ (4.965 ΚΟΧ, κατ. 1910, 4 απώλειες) και ΠΟΛΥΚΤΩΡ (4.077 ΚΟΧ, κατ. 1914, 32 απώλειες).

OS51

Την 5.7.1943 το HMS MIGNONETTE, μαζί με τις κορβέττες COLTSFOOT, AZALEA, GERANIUM και BALSAM, ενώθηκε με την νηοπομπή OS51, αποτελούμενη από 57 συνοδευόμενα πλοία, η οποία είχε ξεκινήσει την προηγούμενη ημέρα από το Liverpool της Αγγλίας με τελικό προορισμό το Freetown της Sierra Leone. Την 15.7.1943 και ενώ η νηοπομπή βρισκόταν κοντά στην αφρικανική ακτή του Μαρόκου, δέχτηκε επίθεση από το γερμανικό υποβρύχιο U-135 (Oblt.z.S. Otto Luther) το οποίο εξαπέλυσε τρεις τορπίλες προξενώντας ζημιές στο συνοδευόμενο βρετανικό φορτηγό ατμόπλοιο TWICKENHAM (4.762 ΚΟΧ, κατ. 1940). Αμέσως μετά την επίθεση του U-135 ξεκίνησε αντεπίθεση των συνοδευτικών HMS MIGNONETTE, HMS BALSAM (Lt. J.E.L. Petres, RNVR), και HMS ROCHESTER (Cdr. H.V. King, OBE, RN), με βόμβες βάθους οι οποίες ανάγκασαν το γερμανικό υποβρύχιο σε ανάδυση. Βρισκόμενο στην επιφάνεια το U-135 εμβολίστηκε από το HMS MIGNONETTE με αποτέλεσμα να βυθιστεί στο ενδεικτικό στίγμα 28° 20´Β, 13° 17´Δ. Κατά την βύθιση απωλέσθηκαν πέντε μέλη του πληρώματος του υποβρυχίου και πιάστηκαν αιχμάλωτοι 41 άτομα (Υποσ. 03). Όλη η ανθυποβρυχιακή επιχείρηση φωτογραφήθηκε από ένα συνοδευτικό αμερικανικό αεροσκάφος, τύπου Consolidated PBY Catalina, του US-Navy-Squadron VP-92. Οι φωτογραφίες που τράβηξε βρίσκονται σήμερα στο αμερικανικό αρχείο Naval History and Herritage Command, Washington Navy Yard, Η.Π.Α.. Την 23.7.1943 η νηοπομπή κατέπλευσε στο Freetown χωρίς να δεχτεί άλλες επιθέσεις.

TBC43

Τον Ιανουάριο του 1945 το HMS MIGNONETTE είχε τοποθετηθεί, μαζί με άλλες κορβέττες, δυτικά του Στενού της Μάγχης, με σκοπό την τελική συνοδεία των με ανατολική πορεία κατευθυνόμενων υπερατλαντικών νηοπομπών. Την 21.1.1945 η νηοπομπή με τον κωδικό TBC43, η οποία είχε ξεκινήσει την 19.1.1945 από το Southend on Sea του Essex με τελικό προορισμό το Milford Haven του Walles, και η οποία αποτελείτο από 10 συνοδευόμενα πλοία, δέχτηκε τορπιλική επίθεση από το γερμανικό υποβρύχιο U-1199 (Kptlt. Rolf Nollmann), με αποτέλεσμα την βύθιση του αμερικανικού νεότευκτου εμπορικού πλοίου, τύπου Liberty, GEORGE HAWLEY (7.176 ΚΟΧ, κατ. 1944, ουδεμία απώλεια). Υπήρξε άμεση αντεπίθεση με βόμβες βάθους των συνοδευτικών HMS MIGNONETTE και HMS ICARUS (Lt.Cdr. David Drummond Bone RN), με αποτέλεσμα την βύθιση του γερμανικού υποβρυχίου. Το υποβρύχιο U-1199 βυθίστηκε νοτιοανατολικά των βρετανικών νησιών Scilly, στο ενδεικτικό στίγμα 49° 57´Β, 05° 42´Δ, με 48 απώλειες και έναν μόνο επιζώντα.

Το HMS MIGNONETTE συμμετείχε, εκτός των 63 προαναφερθέτων νηοπομπών, και στην συμμαχική „Επιχείρηση Ποσειδών“ (Operation NEPTUNE (Υποσ. 04)) με αποτέλεσμα να λάβει δυο σημαντικές διακρίσεις μάχης (Battle Honours), την διάκριση „ATLANTIC 1941-45“ και „NORMANDY 1944“. Την 20.7.1945 παροπλίστηκε και τέθηκε σε καθεστώς εφεδρείας στο Londonderry της Ιρλανδίας. Το 1946 παραχωρήθηκε από το Royal Navy – μαζί με τις Flower-Class κορβέτες HMS PENTSTEMON (μετονομάσθηκε το 1947 σε ΓΑΛΑΞΕΙΔΙ, το 1951 σε ΡΟΖΑ ΒΛΑΣΣΗ και το 1960 σε ΑΘΗΝΑ, ναυάγησε την 31.7.1967 στο ενδεικτικό στίγμα 34° 05´Ν, 23° 23´Α) και HMS SPIRAEA (μετονομάσθηκε το 1948 σε ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, διαλύθηκε το 1999) – στην ελληνική κυβέρνηση η οποία υπό την διοίκηση της κρατικής „Εκτελεστικής Επιτροπής Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών“, τα χρησιμοποίησε σαν επιβατηγά, για την αποκατάσταση της ακτοπλοϊκής συγκοινωνίας η οποία είχε καταρρεύσει ολοκληρωτικά εξαιτίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το τέλος του HMS MIGNONETTE

Αμέσως μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο ελληνικός εμπορικός στόλος, ο οποίος το 1939 διέθετε 1,8 εκατομμύρια ΚΟΧ, βρισκόταν σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο έχοντας χάσει το 70% του δυναμικού του και απομένοντας μόνο με 0,5 εκατομμύρια ΚΟΧ. Με την διαμεσολάβηση και εγγύηση της ελληνικής κυβέρνησης, την 9.7.1946, για την αγορά 100 αμερικανικών πλοίων, τύπου Liberty, από έλληνες εφοπλιστές, ξεκίνησε η απαρχή της αναδημιουργίας της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. Τα πράγματα όμως για την ελληνική επιβατηγό ναυτιλία ήταν διαφορετικά. Η ακτοπλοΐα είχε χάσει, κατά την διάρκεια του πολέμου, το 94% του δυναμικού της με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ουσιαστικά από το μηδέν την μεταπολεμική της αναδημιουργία. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την καταστραμμένη υποδομή της χώρας, το κατεστραμμένο οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, τις κατεστραμμένες λιμενικές εγκαταστάσεις, τα από τον αποχωρήσαντα γερμανικό στρατό κατοχής βυθισμένα πλοία, και τον μεσουρανούντα εμφύλιο πόλεμο, οδήγησε σε δυο λύσεις επικουρούμενες από τις πολεμικές επανορθώσεις, σε μορφή πλοίων, που παρέδωσε το γερμανικό και ιταλικό κράτος στην ελληνική κυβέρνηση. Η πρώτη λύση ήταν η ανέλκυση, επισκευή και επανένταξη πλοίων, τα οποία είχαν βυθιστεί κατά την διάρκεια του πολέμου. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της περίπτωσης αυτής αποτελεί το ναρκαλιευτικό Β.Π. ΣΠΕΡΧΕΙΟΣ, το οποίο ανελκύθηκε και χρησιμοποιήθηκε σαν επιβατηγό μέχρι την βύθισή του στον Σαρωνικό, την 2.5.1945, λόγω υπερφόρτωσής του και κλίσεως από την απώλεια του μετακεντρικού του ύψους. Η δεύτερη λύση ήταν η ενσωμάτωση παροπλισμένων πολεμικών πλοίων, των συμμαχικών δυνάμεων, όπως η περίπτωση των τριών κορβετών κλάσης Flower που παραχωρήθηκαν στην ελληνική κυβέρνηση από το Royal Navy.

Αμέσως μετά την έλευση του παροπλισμένου HMS MIGNONETTE στην Ελλάδα, τον Φεβρουάριο του 1947, πραγματοποιήθηκαν μετατροπές στο πλοίο με σκοπό την ανακατασκευή και ένταξη του, σαν επιβατηγό, στην ελληνική ακτοπλοΐα. Το πλοίο, του οποίου το τονάζ μοιώθηκε σε 810 τόνους, μετονομάστηκε σε Ε/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ και τέθηκε σε υπηρεσία, υπό την „Εκτελεστική Επιτροπή Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών“, εκτελώντας πλόες σε ολόκληρη την ελληνική θαλάσσια επικράτεια.



Την 30.11.1948 και βρισκόμενο το Ε/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ στο „Κάστρο“ (πρβλ. Μύρινα) της Λήμνου, με κυβερνήτη τον Γιώργο Βαρδαβά, 43μελές πλήρωμα και 99 επιβάτες, απέπλευσε κάτω από άσχημες καιρικές συνθήκες, στις 07:35 το πρωί, με τελικό προορισμό τον Πειραιά και ενδιάμεσους σταθμούς τον Άγιο Ευστράτιο και την Σκύρο. Παραλάσσοντας το στα νοτιοδυτικά της Λήμνου βρισκόμενο ακρωτήριο „Τηγάνι“ και κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες, προσέκρουσε σε ύφαλο, βρισκόμενο νότια της νήσου „Τηγάνι“ (Υποσ. 05), με αποτέλεσμα να χάσει το πλοίο την προπέλα του και να δημιουργηθεί εκτεταμένο ρήγμα από το οποίο άρχισαν να εισχωρούν νερά στο εσωτερικό του πλοίου. Παραμένοντας το ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ ακυβέρνητο και θέλοντας ο καπετάνιος να αποφύγει το σπρώξιμο του πλοίου, από τα κύματα και τον άνεμο, προς το ανοιχτό πέλαγος, διέταξε την πόντιση των δυο αγκυρών του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ, το κλείσιμο των στεγανών θυρών, και την άντληση των υδάτων με τις αντλίες του πλοίου. Παραθέτω εδώ την καταχώρηση του Χρήστου Ντούνη, από τον Α΄ τόμο του έργου του „Ναυάγια στις Ελληνικές Θάλασσες“, λήμμα „ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ“, η οποία προέρχεται επακριβώς από το Ημερολόγιο Συμβάντων του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας:

«Καθαιρέθηκαν οι σχεδίες που παρέμεναν στα πλευρά του πλοίου, διανεμήθηκαν ατομικά σωσίβια στους επιβάτες και γίνονταν προσπάθειες τόνωσης του ηθικού τους, ενώ ο ασυρματιστής είχε συνεχή επικοινωνία με τον ασύρματο της Βάρης (που ήταν τότε εγγκατεστημένος σταθμός ασυρμάτου). Το πετρελαιοφόρο ΑΡΓΩ απάντησε στις κλήσεις ότι θα φτάσει στον τόπο του ναυαγίου μετά από πεντάωρο, ενώ το ναυαγοσωστικό ΛΟΥΚΑΣ ΜΑΤΣΑΣ, απάντησε ότι αποπλέει από τον Πειραιά. Μετά δίωρο, περίπου ώρα 10.30 πρωινή, φάνηκε να καταφτάνει το αλιευτικό ΘΕΤΙΣ με επιβαίνοντα και τον λιμενάρχη Λήμνου υποπλοίαρχο Διογένη Κεχαγιά, ενώ μετά λίγη ώρα έφτασε και δεύτερο αλιευτικό. Άρχισε έτσι η δύσκολη επιχείρηση παραλαβής των ναυαγών, αρχής γενομένης από τα γυναικόπεδα και τους τραυματίες, με τελευταίο το πλήρωμα που βοηθούσε στην επιβίβαση επί των σωστικών σκαφών. Περί ώρα 14.00 επιβιβάστηκε και ο τελευταίος από τους επιβαίνοντες επιβάτες και πλήρωμα. Το πλοίο εξαφανίστηκε από την επιφάνεια της θάλασσας, ώρα 17.15. Η όλη επιχείρηση και το έργο της διάσωσης μέσα σ΄ αυτή τη θαλασσοταραχή έγινε κατά τρόπο οργανωτικά άψογο και εκτελεστικά ολοκληρωμένο – χωρίς να υπάρξουν ανθρώπινα θύματα – από τον λιμενάρχη Λήμνου, για τον οποίο η αρμόδια ανακριτική επιτροπή είχε εισηγηθεί την απονομή ηθικής αμοιβής.
Ως προς τα αίτια του ατυχήματος αποδόθηκε βαρειά αμέλεια στον πλοίαρχο, ο οποίος είτε έπρεπε να αποφύγει τη διέλευση από ένα τέτοιο στενό πέρασμα του πλοίου, χωρίς να σημαίνεται το όριο του ελευθέρου διαύλου προς την πλευρά της υφάλου, ή αλλιώς θα έπρεπε να εφαρμόσει τις γνωστές μεθόδους ναυσιπλοΐας ακριβούς προσδιορισμού του στίγματος του πλοίου με διοπτεύσεις προτού επιχειρήσει τον διάπλου. Απλά και μόνο η απόφαση του να βασιστεί στην πείρα του, κάτω από τέτοιες δυσμενείς συνθήκες θαλάσσης, σφοδρό άνεμο και κυματισμό, υπήρξε μοιραία για το πλοίο αλλά και το δικό του επαγγελματικό κύρος.»



Το ναυάγιο σήμερα

Το Ε/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ (πρ. βρετανικό HMS MIGNONETTE K38) βρίσκεται μέχρι σήμερα βυθισμένο στα νοτιοδυτικά της άκρας „Τηγάνι“, επικαθήμενο επί της τρόπιδας, σε βάθος 58 μέτρων. Ο άξονας πρύμνης-πλώρης έχει κατεύθυνση βορειοανατολική, στις 30 περίπου μοίρες. Ο κορμός του πλοίου έχει μια ελαφρά κλίση προς τα αριστερά, πλησιάζοντας την γωνία των 20 μοιρών. Το „σήκωμα“ του ναυαγίου είναι 10 περίπου μέτρα και το ρηχότερο κομμάτι του, το άνω τμήμα της υπερκατασκευής, βρίσκεται στο βάθος των 45 περίπου μέτρων. Η προπέλα λείπει από την θέση της, καθώς σύμφωνα με τις αναφορές αυτή αποσπάστηκε μετά την σύγκρουση του πλοίου με τον ύφαλο. Λείπουν επίσης οι άγκυρες με τις καδένες του σκάφους, οι οποίες πρέπει να έχουν αφαιρεθεί εκ των υστέρων, πιθανώς σε μια προσπάθεια ανέλκυσης ή διάλυσης του ναυαγίου. Στο γεγονός αυτό συνηγορούν και πολλά άλλα στοιχεία, το κυριώτερο των οποίων είναι η ύπαρξη βιαίου ρήγματος στην αριστερή πρυμναία περιοχή του πλοίου. Το μεγάλο αυτό ρήγμα, του οποίου οι λαμαρίνες βρίσκονται στραμμένες προς τα έξω, μαρτυρεί την χρήση εκρηκτικών. Η παρατήρηση στο εσωτερικό του πρυμναίου τμήματος έδειξε ότι έχει αφαιρεθεί ένα μεγάλο τμήμα της μηχανής του πλοίου. Κατά τα άλλα το μεγαλύτερο τμήμα του σκάφους παραμένει ανέπαφο και σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση.





Ολόκληρο το ναυάγιο είναι καλυμμένο έντονα από βένθος, με κυριαρχούντα τα ρεόφιλα είδη, λόγω των ισχυρών ρευμάτων της περιοχής. Τα ναυπηγικά χαρακτηριστικά, οι μετρήσεις, και οι τεχνικές ιδιαιτερότητες του σκάφους, της υπερκατασκευής, της πλώρης και του ιδιαίτερου σχήματος του τιμονιού, μας έδειξαν ευθύς εξ΄ αρχής ότι πρόκειται για το ναυάγιο της βρετανικής κορβέτας HMS MIGNONETTE, η οποία μετονομάστηκε σε Ε/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ, και η οποία βρισκόταν καταχωρημένη στην λίστα μας, σαν ένα από τα σημαντικά ναυάγια της νότιας Λήμνου.

Ευχαριστούμε πολύ για την ανάγνωση και το ενδιαφέρον.

Εκ μέρους της ομάδας του LAEDP

Δημήτρης Γκαλών

Υποσημειώσεις

(01) Όλα τα πλοία της κλάσης FLOWER έφεραν ονόματα λουλουδιών και καλοπιστικών φυτών.

(02) Κόροι Ολικής Χωρητικότητας (Gross Register Tonnage): Είναι ο συνολικός εσωτερικός όγκος όλων των μόνιμα σκεπαστών και κλειστών χώρων του πλοίου που βρίσκονται είτε κάτω από το ανώτατο κατάστρωμα είτε πάνω από αυτό, μετρούμενος σε κόρους. Κόρος είναι η μονάδα μέτρησης όγκου με την οποία γίνεται η μέτρηση της χωρητικότητας ενός πλοίου. Ένας κόρος αντιστοιχεί σε 100 κυβικά πόδια ή 2,83 κυβικά μέτρα (Βικιπαίδεια).

(03) Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να μάθει περισσότερα, για την τελευταία μάχη του γερμανικού υποβρυχίου U-135 και την βύθισή του από το HMS MIGNONETTE, από τις καταθέσεις των επιζόντων του U-135 στο C.B. 04051 (76) „U 135“ Interrogation of Survivors.

(04) Η „Επιχείρηση Ποσειδών“ υπήρξε ένα τμήμα της γενικότερης „Επιχείρησης Overlord“ (Operation Overlord) η οποία αποτελεί το κωδικό όνομα της συμμαχικής απόβασης στην Νορμανδία τον Ιούνιο του ΄44. Η Επιχείρηση Ποσειδών ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1944 και ολοκληρώθηκε την 6η Ιουνίου του ίδιου χρόνου (D-Day) με την απόβαση στην Νορμανδία.

(05) Ο ύφαλος αυτός, ο οποίος είναι επακριβώς χαρτογραφημένος, θεωρείται μέχρι σήμερα ιδιαίτερα επικίνδυνος για την ναυσιπλοΐα.

Βιβλιογραφία και πηγές

Blair, Clay: Hitler´s U-Boat War: The hunters 1939-1942, Random House, 1996

Edwards, K.: Operation Neptune, Edit. Collins, 1946

Hague, Arnold: The Allied Convoy System 1939-1945: Its Organization, Defence and Operation, Vanwell Publ. Ltd., 2000

Hessler, Gunter: U-Boat War in the Atlantic 1939-1945 (German Naval History), Great Britain Ministry of Defence, Stationery Office Books: Facsimile edition, 1989

Kemp, Paul: U-Boats Destroyed: German Submarine Losses in the World Wars, W&N Edition, 1999

Ντούνης, Χρήστος: Τα Ναυάγια στις Ελληνικές Θάλασσες 1900-1950, Α΄ τόμος, FINATEC, 2000

Εφημερίδες: ΛΗΜΝΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΕΜΠΡΟΣ

Ημερολόγιο συμβάντων ΥΕΝ

Φωτογραφικά αρχεία

Τάσου Μέγα, Αντώνη Λαζαρή, Δημήτρη Γκαλών, Naval History and Herritage Command, Imperial War Museum

[Antonelos]

Ειναι μεγαλη ευχαριστηση να διαβαζεις την ιστορια ενος πολεμικου πλοιου,
το οποιο ειναι βυθισμενο στα νερα μας.
ειδικα οταν εμπεριεχονται τοσα στοιχεια στην ερευνα...
Σε ευχαριστω για το ταξιδι.μπραβο σε ολη την ομαδα.

[submarine1980]

ωραιο αρθρο
καλη δουλεια
thanks
D

[Πολικός]

Ευχαριστούμε για την παρουσίαση του ναυαγίου. Απο πλευράς μου να κάνω δυο παρεμβάσεις.

Αρχικό μήνυμα απο Dimitris Galon

Το 1946 παραχωρήθηκε από το Royal Navy – μαζί με τις Flower-Class κορβέτες HMS PENTSTEMON (μετονομάσθηκε το 1947 σε ΓΑΛΑΞΕΙΔΙ, το 1951 σε ΡΟΖΑ ΒΛΑΣΣΗ και το 1960 σε ΑΘΗΝΑ, ναυάγησε την 31.7.1967 στο ενδεικτικό στίγμα 34° 05´Ν, 23° 23´Α) και HMS SPIRAEA (μετονομάσθηκε το 1948 σε ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, διαλύθηκε το 1999) – στην ελληνική κυβέρνηση

Οι κορβέτες που παραχωρήθηκαν το 1946 στο ελληνικό Δημόσιο ήταν έξι. Πέρα από τις τρείς που αναφέρεις υπήρχαν και οι ΛΗΜΝΟΣ (σχετικά), ΣΥΡΟΣ (σχετ.) και ΠΑΤΡΑΙ (σχετ.) και για του λόγου το αληθές παραθέτω και ένα σχετικό απόσπασμα από το περιοδικό Ναυτικά Χρονικά της εποχής.

flowers.jpg

Το δε ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ δεν διαλύθηκε το 1999, τότε διεγράφη από τα κατάστιχα του Lloyd's Register λόγω οτι δεν είχαν στοιχεία του επί σειρά ετών. Οι κορβέτες τύπου Flower γενικά έφτασαν στα όρια του "βιολογικού" τους κύκλου στις αρχές της δεκαετίας του 70 και ελάχιστες ταξίδεψαν για λίγα χρόνια ακόμη.

Αρχικό μήνυμα απο Dimitris Galon

Η πρώτη λύση ήταν η ανέλκυση, επισκευή και επανένταξη πλοίων, τα οποία είχαν βυθιστεί κατά την διάρκεια του πολέμου. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της περίπτωσης αυτής αποτελεί το ναρκαλιευτικό Β.Π. ΣΠΕΡΧΕΙΟΣ, το οποίο ανελκύθηκε και χρησιμοποιήθηκε σαν επιβατηγό μέχρι την βύθισή του στον Σαρωνικό, την 2.5.1945

Το ΣΠΕΡΧΕΙΟΣ δεν ήταν ανελκυσθέν ναυάγιο. Είχε παραχωρηθεί στο ελληνικό Π.Ν. το Σεπτέμβριο του 1943 από το βρετανικό Π.Ν. που το είχε επιτάξει το 1941 από τους Νορβηγούς ιδιοκτήτες του. Είχε ναυπηγηθεί το 1912 ως φαλαινοθηρικό και ονομαζόταν προηγουμένως NOBLE NORA (σχετικά).

[Dimitris Galon]

@ Antonelos, @ submarine1980

Ευχαριστούμε πολύ παιδιά. Η προσφορά στα κοινά καταδυτικά και ιστορικά ενδιαφέροντα είναι χαρά μας.

@ Πολικός

Καλησπέρα Πολικέ, ευχαριστούμε πολύ για τις παρεμβάσεις και τα συμπληρώματα.

DG

[Dimitris Galon]

Σαν συμπλήρωμα της ανακοίνωσης, της ιστορίας, και της περιγραφής του Ε/Γ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ (πρώην HMS MIGNONETTE K38), ανεβάσαμε στο youtube ένα βίντεο, οκτώμισι περίπου λεπτών, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται, συνοπτικά, στιγμιότυπα από την έρευνα και την κατάδυση του ναυαγίου.

Ευχαριστώ
DG

[apeiranthos]

Συγχαρητήρια σε όλους. Πάντα τέτοια.
Πολύχρονος Δημήτρη.

[Dimitris Galon]

Για όσους κατέχουν την γερμανική γλώσσα ή ενδιαφέρονται γενικά, θα βρουν εδώ μια παρουσίαση, στα γερμανικά, του ναυαγίου του επιβατηγού πλοίου ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ (πρώην βρετανική κορβέτα HMS MIGNONETTE K38). Το άρθρο συμπεριλαμβάνεται στην γενικότερη συλλογή άρθρων της ιστοσελίδας των Wreck-Explorers.