Υποβρύχια Ζωή στη Λίμνη Βουλιαγμένης

[apogeorge]

Κατά καιρούς, έχω βουτήξει στην περίφημη λίμνη της Βουλιαγμένης (της Αθήνας), με σκοπό να βρω σπάνια είδη ζωής. Μάλιστα, είχα συνεργαστεί και με τον Κώστα Θωκταρίδη, σε κάποιες εξερευνήσεις.
Τέλευταια φορά επισκέφτηκα την λίμνη πριν 2 περίπου χρόνια. Τότε, έγραψα και ένα σχετικό άρθρο στο περιοδικό "Thalassa". Έχω εντοπίσει στα νερά της την παρουσία των ψαριών μόλλυ (molly sapiens), τα οποία μάλλον απελευθέρωσε εκεί κάποιος χομπίστας ενυδρείων, ενα είδος γωβιού (gobius sp.), που παλαιότερα τον μπερδεύαμε με κώττο), μία ανεμώνα (την περίφημη anemona vuliagmeniensis), ένα δίθυρο (αχιβάδα), κάποια είδη αρθρόποδων (ένα σαν ψείρα και ένα σαν πεταλίδα), ένα είδος σπόγγου και ένα είδος ψευδοκοραλλιού.
Εδώ όμως θέλω να σας εκμυστηρευτώ ένα γεγονός, που με απασχολεί πολύ καιρό. Στη λίμνη βούτηξα πρώτη φορά, όταν πήγαινα στο δημοτικό. Μανιώδης δύτης πάντα, εξερευνούσα όπως και τώρα, χωρίς όμως να έχω και τις σημερινές γνωσεις. Ήξερα όμως αρκετά πράγματα. Τότε, δεν είχαν απελευθερώσει τα μόλλυ στην λίμνη. Υπήρχαν όμως όλα τα υπόλοιπα είδη. Θυμάμαι λοιπόν, ότι κοντα σε ένα βραχάκι, είχα δει-σίγουρα-μία χειλού! Νομίζω επίσης, ότι στα ρηχά ζούσε και ένα κάποιο σαλιάρας, (αν και γι' αυτό δεν είμαι σίγουρος). Επίσης, αργότερα, άκουγα από αυτοδύτες, ότι είχαν δει μουγγριά, καλόγριες (μάλλον τις μπέρδευαν με τα μόλλυ) και... σπειρογράφους! Ειδικά για χειλούδες ή άλλα ψάρια, όσες φορές έχω πάει από τότε, έκανα προσεκτική έρευνα, χωρίς ποτέ ξανά να δω κάτι παρόμοιο.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον λοιπόν, αν έχετε δει κάποιο σπάνιο είδος υποβρύχιας ζωής στη λίμνη. Είναι ευκαιρία να κάνουμε κάποια καταγραφή, για να δούμε τι μπορεί να κρύβουν αυτά τα νερά.
Έχετε δει κάτι;;;

[Physalia]

Αρχικό μήνυμα απο apogeorge

Κατά καιρούς, έχω βουτήξει στην περίφημη λίμνη της Βουλιαγμένης (της Αθήνας), με σκοπό να βρω σπάνια είδη ζωής. Μάλιστα, είχα συνεργαστεί και με τον Κώστα Θωκταρίδη, σε κάποιες εξερευνήσεις.
Τέλευταια φορά επισκέφτηκα την λίμνη πριν 2 περίπου χρόνια. Τότε, έγραψα και ένα σχετικό άρθρο στο περιοδικό "Thalassa". Έχω εντοπίσει στα νερά της την παρουσία των ψαριών μόλλυ (molly sapiens), τα οποία μάλλον απελευθέρωσε εκεί κάποιος χομπίστας ενυδρείων, ενα είδος γωβιού (gobius sp.), που παλαιότερα τον μπερδεύαμε με κώττο), μία ανεμώνα (την περίφημη anemona vuliagmeniensis), ένα δίθυρο (αχιβάδα), κάποια είδη αρθρόποδων (ένα σαν ψείρα και ένα σαν πεταλίδα), ένα είδος σπόγγου και ένα είδος ψευδοκοραλλιού.
Εδώ όμως θέλω να σας εκμυστηρευτώ ένα γεγονός, που με απασχολεί πολύ καιρό. Στη λίμνη βούτηξα πρώτη φορά, όταν πήγαινα στο δημοτικό. Μανιώδης δύτης πάντα, εξερευνούσα όπως και τώρα, χωρίς όμως να έχω και τις σημερινές γνωσεις. Ήξερα όμως αρκετά πράγματα. Τότε, δεν είχαν απελευθερώσει τα μόλλυ στην λίμνη. Υπήρχαν όμως όλα τα υπόλοιπα είδη. Θυμάμαι λοιπόν, ότι κοντα σε ένα βραχάκι, είχα δει-σίγουρα-μία χειλού! Νομίζω επίσης, ότι στα ρηχά ζούσε και ένα κάποιο σαλιάρας, (αν και γι' αυτό δεν είμαι σίγουρος). Επίσης, αργότερα, άκουγα από αυτοδύτες, ότι είχαν δει μουγγριά, καλόγριες (μάλλον τις μπέρδευαν με τα μόλλυ) και... σπειρογράφους! Ειδικά για χειλούδες ή άλλα ψάρια, όσες φορές έχω πάει από τότε, έκανα προσεκτική έρευνα, χωρίς ποτέ ξανά να δω κάτι παρόμοιο.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον λοιπόν, αν έχετε δει κάποιο σπάνιο είδος υποβρύχιας ζωής στη λίμνη. Είναι ευκαιρία να κάνουμε κάποια καταγραφή, για να δούμε τι μπορεί να κρύβουν αυτά τα νερά.
Έχετε δει κάτι;;;

Γιώργο, δεν γνωρίζω κάτι παραπάνω από αυτά που έχουν ήδη καταγραφεί οπότε και σου τα παραθέτω για να έχεις μια αφετηρία αν θες

Σύμφωνα με το
"A new species of sea-anemone in the genus Paranemonia Carlgren (Anthozoa, Actiniaria) from the Aegean Sea" (DOMINIQUE DOUMENC, KENNETH W. ENGLAND & CHARLES CHINTIROGLOU, 1987. Zoologica Scripta, Vol. 16, No. 4, pp. 271-275),
ο βυθός της λίμνης περιφερειακά καλύπτεται από το φανερόγαμο Zostera noltii που μοιάζει πολύ με τη γνωστή μας Ποσειδωνία (Posidonia oceanica) αλλά σε αντίθεση με την τελευταία είναι είδος πολύ πιο ευρύαλο (ανέχεται μεγαλύτερες διακυμάνσεις της αλατότητας) και χαρακτηρίζει συνήθως τα υφάλμυρα νερά* (εκβολές ποταμών, λιμνοθάλασσες).
Άλλα χαρακτηριστικά είδη που σχεδόν καλύπτουν εξολοκλήρου τα υπόλοιπα τμήματα του βυθού είναι τα χλωροφύκη Chaetomorpha crassa και Cladophora sp. ενώ στη δημοσίευση αναφέρεται και η ύπαρξη των ροδοφυκών Polysiphonia spp.
Τα δίθυρα που αναφέρεις κι εσύ είναι τα Cerastoderma glaucum και Abra ovata ενώ το ισόποδο καρκινοειδές (ψείρα) φαίνεται να είναι κάποιο μάλλον άγνωστο ακόμα είδος Sphaeroma.
Η ανεμώνη έχει ήδη καταγραφεί ως είδος μοναδικό (ενδημικό) της λίμνης, γεγονός που ανακλάται και στο επίσημο όνομά της Paranemonia vouliagmeniensis


Από δικές μου παρατηρήσεις, η ρηχή βραχώδης περιφέρεια καλύπτεται σχεδόν εξολοκλήρου από ένα είδος Καρκινοειδούς Θυσανόποδου (Cirripedia) αλλά δεν γνωριζω το είδος.
Μία κατά προσέγγιση εικόνα του θα πάρετε εδώ.

Τα mollies πράγματι είναι ένα απίστευτο πείραμα που πραγματοποίησε άθελά του κάποιος πρώην ενυδρειόφιλος που έπαψε να θέλει τα ψαράκια του.
Είναι θαυμαστό το ότι τα ψάρια αυτά όχι μόνο επιβίωσαν αλλά ο πληθυσμός τους είναι πλέον τεράστιος σε αριθμό. Είναι πολυ πιθανό αν κάποιος κάνει γενετικές αναλύσεις να διαπιστώσει ότι τα mollies της λίμνης έχουν ήδη διαφοροποιηθεί σημαντικά από το αρχικό είδος.
Ίσως ποτέ δε θα μάθουμε αν αυτή η παράξενη "εισβολή" μπορεί να ευθύνεται για τον εκτοπισμό άλλων αυτόχθονων ψαριών αφού δεν είχε καταγραφεί η ιχθυοπανίδα της λίμνης πριν από αυτό. Αυτό που λες για τη χειλού πάντως έχει σίγουρα ενδιαφέρον. Έχω ακούσει κι εγώ μια ανεπιβεβαιώτη φήμη για την ύπαρξη ενός είδους χελιού (?) που όμως ποτέ μου δεν συνάντησα, ίσως γιατί ποτέ μου δεν βούτηξα εκεί νύχτα.

Ο γωβιός, φαίνεται επίσης να είναι είδος ενδημικό της λίμνης. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι έχουν ληφθεί δείγματα και εξετάζονται αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Σύντομα θα γνωρίζουμε με περισσότερη ακρίβεια αν έχουμε ένα ακόμα μοναδικό είδος σε αυτό το τόσο παράξενο, ξεχωριστό και γοητευτικό περιβάλλον που έχουμε την τύχη να βρίσκεται τόσο κοντά μας.

Φαντάζομαι αυτό το άρθρο το έχεις διαβάσεις ήδη αλλά το παραθέτω έτσι κι αλλιώς.

Καλή συνέχεια στην ενδιαφέρουσα αναζήτησή σου!


*Η μέση αλατότητα της λίμνης είναι περίπου 14,5 τοις χιλίοις (ενδεικτικά οι θάλασσες μας έχουν αλατότητα περίπου 38-39 τοις χιλίοις)

[Physalia]

Αρχικό μήνυμα απο apogeorge

ένα είδος σπόγγου και ένα είδος ψευδοκοραλλιού.

Αυτά θα με ενδιέφερε πάρα πολύ να τα δω.......
Ποτέ έως τώρα δεν παρατήρησα κάτι τέτοιο!

[apogeorge]

Όσο αφορά την χειλού που είχα δει, είμαι 100% σίγουρος ότι ήταν... χειλού! Κόλυμπούσε με το χαρακτηριστικό στυλ του είδους, γύρω από ένα βραχάκι, στο δυτικό τμήμα της λίμνης. Δεν είχα μάσκα, αλλά είμαι σίγουρος! Έμοιαζε λίγο με crenilabrus scina ή με crenilabrus pavo(λιγότερο). Εξ άλλου, τότε δεν υπήρχαν ακόμη μόλλυ, για να τα μπερδέψει κάποιος με άλλα ψάρια. Επίσης, τα μόλλυ, δεν νομίζω να δημιουργούν πρόβλημα στην παρουσία άλλων ψαριών, διότι είναι φυτοφάγα και ευδοκιμούν ιδίως στα ρηχά της λίμνης. Έχω ακούσει και εγώ για μουγγριά ή... χέλια. Αξίζει να αναφέρω ότι παλαιότερα, είχε ρίξει στα νερά της κάποιος, τουλάχιστον ένα κεφαλόπουλο, που όπως μάθαινα είχε επιβιώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τον σπόγγο τον έχω σε φωτογραφία. Το σημείο με το ασθενικό ψευδοκοράλλι, νομίζω ότι μπορώ να το ξαναβρώ.
Το ζήτημα είναι αν σε κάποιες απομονωμένες γωνιές, έχουν επιβιώσει ενδημικά ή τροπικά είδη ή είδη ζωής από άλλες εποχές! Η λίμνη σίγουρα δεν ξεράθηκε σε παλαιότερους γεωλογικούς χρόνους και οι συνθήκες του νερού είναι ουσιαστικά τροπικές!

[Apollon]

Αρχικό μήνυμα απο apogeorge

Η λίμνη σίγουρα δεν ξεράθηκε σε παλαιότερους γεωλογικούς χρόνους και οι συνθήκες του νερού είναι ουσιαστικά τροπικές!

Σε γεωλογική κλίμακα η λίμνη είναι πολύ νεαρή με ηλικία όχι μεγαλύτερη των 2000 ετών.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Γεωλογίας Αθηνά Ζαμάνη, η ύπαρξη της λίμνης δεν αναφέρεται από κανέναν αρχαίο συγγραφέα, ούτε και από τον Παυσανία ο οποίος περιέγραψε τη χερσόνησο της Βουλιαγμένης. ...... Στη θέση της υπήρχε τμήμα ενός μεγάλου σπηλαίου, του οποίου η οροφή κατέρρευσε εξαιτίας της διάβρωσης και των τεκτονικών φαινομένων που διαδραματίστηκαν περίπου πριν από 2000 χρόνια.

http://www.tovima.gr/default.asp?pid...5&artid=144524

[Tiburon]

Αρχικό μήνυμα απο Physalia

Αυτά θα με ενδιέφερε πάρα πολύ να τα δω.......
Ποτέ έως τώρα δεν παρατήρησα κάτι τέτοιο!

Αυτό θα με ενδιέφερε ιδιαίτερα κι εμένα! Πραγματικά πιστεύω ότι όσοι έχετε την τύχη να βρίσκεστε τόσο κοντά σε αυτό το μοναδικό οικοσύστημα, θα άξιζε να κάνετε μία προσπάθεια καταγραφής της βιοποικιλότητας της λίμνης. Που ξέρεις... Μπορεί να έχετε εκπλήξεις! Ελπίζω ευχάριστες!

[apogeorge]

Δεν είναι απόλυτα σίγουρο ότι ο Παυσανίας δεν αναφέρει την λίμνη στο έργο του "ΑΤΤΙΚΑ", επειδή δεν υπήρχε στην εποχή του.
Ο Παυσανίας ήταν ένας πολύ ευσεβής και θεοσεβούμενος άνθρωπος, μυημένος σε μυστηριακές λατρείες της αρχαιότητας. Αν λοιπόν στη λίμνη τελείτο κάποια μυστηριακή ή απόκρυφη λατρεία, μπορεί να μην ανέφερε καν την ύπρξή της, από σεβασμό. Επίσης, είναι ενδιαφέρον ότι δεν αναφέρεται από κανέναν αρχαίο συγγραφέα η καταβύθιση του σπηλαίου της Βουλιαγμένης, σε ιστορικούς και μάλιστα Ρωμαικούς χρόνους, σε αντίθεση με άλλα γεωλογικά γεγονότα. Ενδεικτικά αναφέρω την εξαφάνιση της πόλης Ελίκη στον Κορινθιακό ή τη δημιουργία της Ελαφονήσου και της Μονεμβασιάς, στην Λακωνία, μετά από σεισμό! Οι αρχαίοι ήταν εξ ίσου καλοί ερευνητές με τους νεώτερους και ένα τέτοιο γεωλογικό συμβάν και μάλιστα δίπλα στην Αθήνα και την αρχαία Αλίανθο, δεν θα είχαν αφήσει να τους ξεφύγει έτσι.
Τέλος, είναι γεγονός ότι λίμνη υπήρχε και πριν την κατακρύμνιση του σπηλαίου της Βουλιαγμένης, αλλά ήταν υπόγεια, με τις ανάλογες θερμοκρασιακές συνθήκες.
Γεια όσους φίλους είναι μακρια από την Αθήνα, να μην ξεχνάνε ότι παρόμοια ευκαιρία για έρευνες, σε ιδιόμορφα περιβάλλοντα, μπορούν να υπάρξουν σε όλη την Ελλάδα. Γεια παράδειγμα αναφέρω την λίμνη Καιάφα, τις δύο λίμνες Κομήτη (στην Βόνιτσα), την Μαυρόλιμνη στο Αλεποχώρι, διάφορες θερμοπηγές, θερμά ή υφάλμηρα ποτάμια και λιμνούλες, διάσπαρτες σε όλο τον Ελλαδικό χώρο!
Ας ψάξουμε, να δούμε τι θα ανακαλύψουμε!

[Apollon]

Αρχικό μήνυμα απο apogeorge

Δεν είναι απόλυτα σίγουρο ότι ο Παυσανίας δεν αναφέρει την λίμνη στο έργο του "ΑΤΤΙΚΑ", επειδή δεν υπήρχε στην εποχή του. ..........................

Γιώργο, πολύ ενδιαφέροντα αυτά που λές! Υπάρχει κάποιο επιστημονικό άρθρο που να τεκμηριώνει την κατάρρευση του σπηλαίου και την αποκάλυψη της λίμνης σε εποχή προγενέστερη των δύο χιλιετιών;

[apogeorge]

Σχετικά με την χρονολογία κατακρύμνισης του σπηλαίου, υπάρχουν απλά διάφορες θεωρίες, οι οποίες, από ότι έχω καταλάβει, βασίζονται περισσότερο στην έλλειψη αναφοράς της λίμνης από τους αρχαίους συγγραφείς, κάτι που ασφαλώς δεν μπορεί να αποτελέσει ασφαλές επιστημονικό τεκμήριο. Την αντίθετη άποψη την είχα διαβάσει σε κάποιο περιοδικό, πριν αρκετά χρόνια, το οποίο δυστυχώς δεν μπορώ να θυμηθώ. Ας μην ξεχνάμε πάντως ότι και τα... Μετέωρα δεν αναφέρονται σε κανένα κείμενο της αρχαιότητας. Υπήρχαν ή όχι τότε;
Δεν γνωρίζω αν η επιστημη της γεωλογίας έχει δώσει ή μπορεί να δώσει μία ξεκάθαρη απάντηση, βάσει δεδομένων που να προέρχονται από τα πετρώματα της περιοχής. Το μόνο σίγουρο είναι, ότι και στη συγκεκριμένη επιστημονική θεωρία, όπως και σε χιλιάδες άλλες, υπάρχει και η αντίθετή της. Αν πάντως είναι τόσο πρόσφατη η κατακρύμνιση, είναι άξιο απορίας πως πρόλαβε να αναπτυχθεί σε 2000 μόλις χρόνια υποβρύχια χλωρίδα, που ως γνωστόν στηρίζεται στη φωτοσύνθεση, (συμπεριλαμβανομένου και ενός ανώτερου υποβρύχιου φυτού, συγγενούς της ποσειδωνίας!), η οποία φυσικά δεν θα μπορούσε να ενεργείται στο σκοτάδι ενός σπηλαίου. Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα ότι έχουν καταγραφεί είδη που δεν προέρχονται από την θάλασσα και συναντώνται σε υφάλμηρα νερά. Και η ενδημική πανίδα της λίμνης όμως, δεν νομίζω ότι έχει χαρακτηριστικά σπηλαιώδους πανίδας, (π.χ. τυφλά είδη ζωής) τα οποία, αν υπήρχαν, δεν θα είχαν προφτάσει να εξελιχθούν και να αποκτήσουν όραση σε μόλις 2000 χρόνια! Επίσης, η εν λόγω πανίδα (εκτός των μόλλυ), δεν φαίνεται να προέρχεται άμεσα από τον θαλάσσιο χώρο της περιοχής και μάλλον εξελίχθηκε αυτόνομα στην λίμνη για πολύ περισσότερα χρόνια. Τέλος, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι κάποια είδη απόκτησαν όραση μέσα σε μόλις 2000 χρόνια-γεγονός τελείως απίθανο- κάποια άτομα του είδους μέσα στο υπάρχον τεράστιο σπήλαιο θα εξακολουθούσαν να είναι τυφλά. Τέτοιου είδους άτομα όμως, εξ όσων γνωρίζω, δεν έχουν εντοπιστεί στις δαιδαλώδεις στοές.
Ευχαριστώ πολύ για τίς παρεμβάσεις! Είναι ένα τεράστιο ζήτημα η λίμνη και από πολλές πλευρές. Θα προτιμούσα να παραμείνουμε στην πανίδα, που σήμερα μπορεί να έχουμε εντοπίσει εκεί. Δεν μπορώ να ξεχάσω εκείνη την παράξενη ( χειλού!