Τα "νέα" της εφορείας εναλίων αρχαιότητων

[Zin]

Άρθρο της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας:



Βυθισμένες πολιτείες

Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ (spapa@enet.gr)
Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία! Ισως αυτή να ήταν κι η σκέψη του Αντώνη Σαμαρά, όταν τον περασμένο Μάιο, παραμονές των εγκαινίων του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, έδωσε εντολή στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού να προχωρήσει σε μια επαναληπτική, επιφανειακή έρευνα βυθού έξω από τα Κύθηρα, μήπως κι εντοπιστούν εκεί κάποια ίχνη από τα κλεμμένα μάρμαρα του Ιερού Βράχου.


Δύτης ερευνά στο Παυλοπέτρι Λακωνίας, όπου έχει εντοπιστεί η αρχαιότερη, ίσως, βυθισμένη πόλη στον κόσμο.


Είκοσι περίπου μέτρα κάτω απ' τα νερά που αντικρίζει κανείς από τον γραφικό Αβλέμονα, καλυμμένο εντελώς από την άμμο πλέον, βρίσκεται το δικάταρτο μπρίκι του Ελγιν «Μέντωρ». Το σκάφος το οποίο, φορτωμένο με γλυπτά κυρίως από τη ζωφόρο του Παρθενώνα και το ναό της Απτέρου Νίκης, είχε σαλπάρει από τον Πειραιά στις 16 Σεπτεμβρίου του 1802, χωρίς ωστόσο ποτέ να φτάσει στον προορισμό του.
Την επομένη κιόλας, παρασυρμένο από δυνατούς ανέμους, το πλοίο χτύπαγε στα βράχια και βυθιζόταν. Ετσι, για τα επόμενα δύο-τρία χρόνια, καλύμνιοι βουτηχτές, μισθωμένοι από τον Ελγιν, ανέσυραν σιγά σιγά απ' το βυθό το πολύτιμο περιεχόμενό του.
Η πρώτη υποβρύχια έρευνα του θρυλικού ναυαγίου πραγματοποιήθηκε το 1980 από το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, αλλά, εκτός από υπολείμματα από σκεύη, από αντικείμενα του πληρώματος και από δεκάδες βόλια απ' το οπλοστάσιο του πλοίου, αρχαία δεν εντοπίστηκαν στην έρευνα.
Χιλιάδες τα ευρήματα
Εξίσου απογοητευτικά ήταν και τ' αποτελέσματα της φετινής έρευνας.
«Εμείς το ξέραμε, καθώς ούτε η δική μας αποστολή το 1985 υπήρξε καρποφόρα», λέει η αρχαιολόγος Αγγελική Σίμωσι, επικεφαλής της αρμόδιας Εφορείας: «Κι όπως διαπιστώθηκε στο Κέντρο Λίθου, όπου στείλαμε δείγματα από έντεκα πετρώματα, μάρμαρο δεν ήταν δυστυχώς κανένα τους...».
Συνεργάτις στα νιάτα της του κορυφαίου γάλλου αρχαιολόγου Ζαν-Ιβ Εμπερέρ «που τώρα σκάβει τον Φάρο της Αλεξάνδρειας», μ' ένα μεταπτυχιακό στο παρισινό ερευνητικό κέντρο CNRS πάνω στα ευρήματα από τον κλειστό πολεμικό λιμένα της Θάσου και με δεκάδες δημοσιεύσεις στο ενεργητικό της, η Αγγελική Σίμωσι, έχοντας πίσω της 26 χρόνια θητείας σ' αυτή την πολύπαθη υπηρεσία, τρέφει με τη σειρά της μιαν ελπίδα που θα 'πρεπε να μοιάζει λιγότερο ουτοπική: τη δημιουργία επιτέλους ενός Εθνικού Μουσείου Εναλίων Αρχαίων, έργο που «αποτελεί στόχο της Εφορείας από την πρώτη μέρα σύστασής της, το 1976» και το οποίο «προσπαθούμε να εντάξουμε στο ΕΣΠΑ, έχοντας ήδη προτείνει για έδρα του το ολυμπιακό ακίνητο του Τάε Κβον Ντο».
Αγάλματα, νομίσματα, κεραμικά, πάνω από εκατό διαφορετικοί τύποι αμφορέων, άγκυρες όλων των εποχών, εξοπλισμοί πλοίων, οπλικά εργαλεία, επιγραφές, σκαριά πλοίων, κανόνια...
Είναι χιλιάδες τα ευρήματα που έχουν ανασυρθεί από το μεγαλύτερο υγρό μουσείο του κόσμου που είναι η χώρα μας, αλλά εξακολουθούν να στοιβάζονται σε εντελώς ακατάλληλους χώρους, μακριά απ' τα μάτια των πολιτών.
Η ιστορία της ενάλιας αρχαιολογίας από το 1884 ώς τις μέρες μας, η τεχνολογία της ναυπηγικής, οι αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις, η ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας στη Μεσόγειο, οι αρχέγονες μορφές χρήματος, οι ειρηνικές εμπορικές δραστηριότητες αλλά και οι πόλεμοι και οι πειρατείες, όλες αυτές οι θεματικές ενότητες θα μπορούσαν κάλλιστα ν' αναδειχτούν σ' ένα τέτοιο μουσείο, πλάι στους ήδη συντηρημένους θησαυρούς του βυθού.
«Είναι ένα θέμα που επιβάλλεται να μπει σε προτεραιότητα», τονίζει η κ. Σίμωσι, θεωρώντας μάλλον πρόωρο το ζήτημα της δημιουργίας εναλίων αρχαιολογικών πάρκων. «Για να φτάσουμε εκεί, πρέπει να γίνουν ενδελεχείς και εκτεταμένες υποβρύχιες ανασκαφές, όπως και να θεσμοθετηθεί ένα κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο. Πώς να γίνουν πάρκα δίχως να έχει εξαντληθεί η έρευνα ή δίχως να ρυθμιστεί το θέμα των καταδυόμενων φυλάκων;»
Οπως ομολογεί, «υπάρχουν πάντα κρούσματα αρχαιοκαπηλίας. Σύμφωνα με νόμο του 2005, οι καταδύσεις δεν επιτρέπονται στους κηρυγμένους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους. Μέσα από συνεχείς συγκρίσεις όμως φωτογραφιών από ναυάγια μνημεία, διαπιστώνουμε ότι σε πολλά από αυτά λείπουν αμφορείς. Τι να πρωτοκάνουν και τα λιμεναρχεία; Πώς να γίνουν πληρέστεροι έλεγχοι χωρίς ανθρώπους, χωρίς εξοπλισμό; Αυτό κι αν είναι τεράστιο θέμα. Ειδικά στο ανατολικό Αιγαίο, χρειάζονται φύλακες οπωσδήποτε».
Σχέδια για το μέλλον
Να 'ταν, όμως, μόνο οι φύλακες...
Οι αρμοδιότητες της Εφορείας Εναλίων εκτείνονται σε ολόκληρη την επικράτεια, σ' έναν τόπο που κατοικήθηκε αδιάλειπτα από το 7000 π.Χ., κι όπου το μεγαλύτερο ίσως κομμάτι της εμπορικής και πολιτιστικής του δραστηριότητας ασκήθηκε στα νησιά και στα παράλια του ηπειρωτικού του κορμού.
Φορέας διαχείρισης και προστασίας αυτού του ανεξάντλητου πλούτου, η συγκεκριμένη υπηρεσία (ΕΕΑ) διαθέτει μόλις «δέκα καταδυόμενους αρχαιολόγους και μια δεκαπενταμελή ομάδα τεχνικού προσωπικού, ο κανονισμός εργασίας της οποίας είναι ακόμα υπό αίρεση»... Υποχρηματοδοτούμενη και υποστελεχωμένη, δυσκολεύεται ν' αντεπεξέλθει στο επιστημονικό και διοικητικό έργο της και οι καθυστερήσεις στις γνωμοδοτήσεις της για ιδιωτικά ή δημόσια έργα αποτελούν τον κανόνα παρά την εξαίρεση.
Ωστόσο, τα σχέδια από την πλευρά της δεν λείπουν: «Στο άμεσο μέλλον θα λειτουργήσουν περιοδικές εκθέσεις στο αναστηλωμένο Φρούριο της Πύλου, σε αντιστάθμισμα με αυτό του Μπόντρουμ στην Αλικαρνασσό», μας πληροφορεί η κ. Σίμωσι. Κι εν τω μεταξύ, συνεχίζονται οι έρευνες σε συνεργασία με το «πολύ καλύτερα χρηματοδοτούμενο από ιδιωτικές πηγές» Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΙΕΝΑΕ), τόσο στα ναυάγια από τα ελληνιστικά και βυζαντινά χρόνια του Παγασητικού Κόλπου όσο και στη βραχονησίδα Μόδι έξω απ' τον Πόρο, όπου έχει εντοπιστεί φορτίο ναυαγίου της μυκηναϊκής εποχής.
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες υποβρύχιες έρευνες που πραγματοποιούνται φέτος είναι κι εκείνη στη νησίδα Παυλοπέτρι της Λακωνίας, απέναντι από την Ελαφόνησο, όπου το 1968 ανακαλύφθηκε και τοπογραφήθηκε από το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ μια σπάνια προϊστορική πόλη της Εποχής του Χαλκού.
Για τα επόμενα σαράντα χρόνια, κανείς δεν ασχολήθηκε με τ' απομεινάρια αυτής της αρχαιότερης ίσως βυθισμένης πόλης στον κόσμο, τα οποία χρονολογούνται τουλάχιστον στο 2800 π.Χ. - μέγαρα, ναούς, συνοικίες, αυλές, δρόμους αλλά και μεταγενέστερους τάφους που ενδεχομένως ν' ανήκουν στη μυκηναϊκή περίοδο.
Κι ενώ ο χώρος κηρύχθηκε αρχαιολογικός το 1976, οι ζημιές από την ντόπια τουριστική ανάπτυξη και τις αγκυροβολήσεις των πλοίων κάθε άλλο παρά αποφεύχθηκαν.
Να, όμως, που από τον φετινό Μάιο και με ορίζοντα ως το 2013, μια ομάδα επιστημόνων από το Ερευνητικό Κέντρο Υποβρύχιας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ, σε συνεργασία με τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή και υπό τη γενική διεύθυνση του στελέχους της ΕΕΑ, αρχαιολόγου Ηλία Σπονδύλη, θα επιχειρήσουν να φέρουν στο φως τα μυστικά της αρχαίας πολιτείας, ν' ανακαλύψουν από πότε κατοικήθηκε και από ποια αίτια εξαφανίστηκε, κάνοντας χρήση πρωτοποριακών τεχνολογικών μεθόδων. Ο εξοπλισμός που διαθέτουν μπορεί να δώσει τρισδιάστατες ψηφιακές αναπαραστάσεις του θαλάσσιου πυθμένα και τον υποθαλάσσιων κατασκευών σε ελάχιστο χρόνο. «Ηδη εντοπίστηκε το σύνολο του οικισμού», λέει η κ. Σίμωσι, εν αναμονή της μελλοντικής ανασκαφής.
Στο φως χάλκινα εργαλεία
Μια ακόμη έρευνα της ΕΕΑ που συνεχίζεται είναι αυτή στο αρχαίο λιμενικό δίκτυο της Λέσβου -«κομμάτι, κομμάτι έχουν τεκμηριωθεί φωτογραφικά σ' όλο τους το μέγεθος τα αρχαία λιμενικά έργα της Πενταπόλεως»- ενώ σε συνεργασία με το Καναδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο «επιχειρείται να εξακριβωθεί η ύπαρξη λιμανιού της εποχής του χαλκού στη θέση Καλαμιανός Κόρφος της Κορινθίας».
Από την έρευνα επίσης που διεξάγεται στην περιοχή Μέση της Ροδόπης από τον Γιώργο Κουτσουφλάκη, ήρθε πρόσφατα στο φως ένας πρωτόγνωρος θησαυρός χάλκινων εργαλείων από τα προϊστορικά χρόνια και πάλι, ο μεγαλύτερος που έχει βρεθεί ποτέ στα Βαλκάνια, ικανός να δώσει πληροφορίες για τη μεταλλουργία της τρίτης χιλιετίας π.Χ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραπάνω υποβρύχια ανασκαφή οφείλεται στις υποδείξεις ενός ιδιώτη ψαροντουφεκά, που, ασκώντας το χόμπι του στο βυθό της Μέσης, εντόπισε και παρέδωσε κάποια μεταλλικά αντικείμενα που του κίνησαν την περιέργεια. Αλλά και το εντυπωσιακό χάλκινο άγαλμα θωρακοφόρου ιππέα, από τα ύστερα ελληνιστικά χρόνια, που αφαλατώνεται τώρα στα εργαστήρια της Εφορείας Εναλίων προκειμένου να συντηρηθεί, από ψαράδες της Καλύμνου ανελκύστηκε. Για να δούμε, πόσα χρόνια θα φυλάσσεται στις αποθήκες;

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=64523

[Beracuda]

Αρχικό μήνυμα απο Zin

Άρθρο της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας: Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία!

... με δεκάδες δημοσιεύσεις στο ενεργητικό της, η Αγγελική Σίμωσι, έχοντας πίσω της 26 χρόνια θητείας σ' αυτή την πολύπαθη υπηρεσία, τρέφει με τη σειρά της μιαν ελπίδα που θα 'πρεπε να μοιάζει λιγότερο ουτοπική: τη δημιουργία επιτέλους ενός Εθνικού Μουσείου Εναλίων Αρχαίων, έργο που «αποτελεί στόχο της Εφορείας από την πρώτη μέρα σύστασής της, το 1976» και το οποίο «προσπαθούμε να εντάξουμε στο ΕΣΠΑ, έχοντας ήδη προτείνει για έδρα του το ολυμπιακό ακίνητο του Τάε Κβον Ντο».

Κατατοπιστικότατο το άρθρο που μας παρέθεσες Ζin

Η ιδέα της δημιουργίας επιτέλους ενός Εθνικού Μουσείου Εναλίων Αρχαίων είναι βεβαίως εξαιρετική αν και πολύ παλιά όπως αναφέρεται.

Θα μπορούσαμε με κάποιο τρόπο να βοηθήσουμε στην προώθηση της καλής ιδέας;;;

Γιατί και σε τούτη τη περίπτωση ισχύει το "Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία!"

[neokles]

Σύμφωνα με νόμο του 2005, οι καταδύσεις δεν επιτρέπονται στους κηρυγμένους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους. Μέσα από συνεχείς συγκρίσεις όμως φωτογραφιών από ναυάγια μνημεία, διαπιστώνουμε ότι σε πολλά από αυτά λείπουν αμφορείς.

Ναι ναι. η αρχαιοκαπηλεία ξεκίνησε το 2005, μέχρι τότε οι αρχαιοκαπηλοι φοβόντουσαν την απαγόρευση κατάδυσης.. βέεεεεβαια

Εγώ λέω ότι η βοήθεια προς την κ. Α.Σίμωσι, να είναι μαθήματα κατάδυσης με παράλειψη της τεχνικής της αναδύσεως. Έτσι γιατί μερικά μυαλά δεν αλλάζουν με τίποτα.

[ΚΑΡΕΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ]

Εξυπονοείται ότι αυτά που περίμενα να βρούν οι αρχαιολόγοι (αν και η υποβρύχια ανασκαφή έγινε το 1900 και το 1985 σε νέα έρευνα όπως λέει και η Σίμωση δε βρέθηκε τίποτα) τα πήραν οι δύτες. Αφού το είπαμε βρε παιδιά μην παίρνετε άλλα αρχαία, βάλτε τα πίσω, του χρόνου θα κάνουν νέα έρευνα να βρούνε τίποτα....

[ΚΑΡΕΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ]

Ένα πολύ ενδιαφέρον PDF για το ναυάγιο του Μέντορα και την ανασκαφή του 1980...
http://www.arxaiologia.gr/assets/med...grated/148.pdf
Τώρα τι περίμεναν να βρούν στη φετινή ανασκαφή δεν ξέρω. Άλλωστε τι να σου κάνει το δικό μας μυαλουδάκι με τα "κεφάλια" της Ελληνικής Υποβρύχιας Αρχαιολογίας... μίλησε και ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ σύμφωνα με το δημοσίευμα!!!


Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία! σου λέει...μπορεί κάποιο μάρμαρο να κολύμπησε προς την κοντινή ακτή...why not....

[ΚΑΡΕΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ]

Kαι για πιο έγκυρη και σωστή ενημέρωση σε άρθρο στα Νέα

http://www.dwdekatheon.org/arxaiolog...tou-elgin.html