To strobe or not to strobe?

[Dimitris Galon]

Το Σάββατο που μας πέρασε (21.11.2009) πήγα για μερικές βουτιές, με τον buddy μου τον Martin, σε ένα πρώην ορυχείο κιμωλίας στην Κάτω Σαξονία (Niedersachsen). Καθώς τις προηγούμενες εβδομάδες είχε βρέξει πολύ στην περιοχή, το νερό ήταν θολό με αποτέλεσμα και η παραμικρή δόση φωτός από τα φλας (strobes) να καταστρέφει τις φωτογραφίες μια και τα αιωρούμενα σωματίδια στο νερό (backscatter) έκαναν συνεχώς αισθητή την παρουσία τους στο φωτογραφικό αποτέλεσμα, παρ΄ όλο που οι βραχίονες των φλας ήταν μεγάλοι σε μήκος και παρ΄ όλο που η γωνία τοποθέτησης ήταν η σωστή.

Έτσι αποφάσισα να ακολουθήσω τις φωτογραφικές συμβουλές του Claudio Provenzani και να φωτογραφήσω χωρίς φλας. Οι τρεις φωτογραφίες που ακολουθούν είναι τραβηγμένες με μηχανή Nikon D200 σε Subal housing και φακό Tokina fisheye 10-17 (thanks grandbleu) με τις εξής ρυθμίσεις.

ISO 400
Διάφραγμα 4
Ταχύτητα 1/60

Πρέπει να πω ότι οι φωτογραφίες, από άποψη καθαρότητας και χρώματος, είναι ασύγκριτα καλύτερες από αυτό που έβλεπε το μάτι.

Καθώς έχω δει αρκετές φορές, εδώ στο φόρουμ και αλλού, φωτογραφίες τραβηγμένες χωρίς φλας και γενικά τα τελευταία χρόνια πολλούς πρωτοπόρους φωτογράφους να φωτογραφίζουν, εκ΄ πεπειθήσεως, σε κανονικές συνθήκες φωτισμού, αναρωτιέμαι για το "χάσμα" που ίσως άρχισε να δημιουργείται ανάμεσα στην από την πειθώ εκπορευόμενη αισθητική αντιμετώπιση, τουτέστιν "no strobe", και στην κλασική και βαθιά εδραιωμένη τεχνική του μικτού φωτισμού (mixed light).

[ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΒΕΡΟΥΔΗΣ]

δεν εχω την απαιτουμενη γνωση για να απαντησω στο ερωτημα σου δημητρη...

εχω ομως να πω οτι η φωτο με την νταλικα ειναι γαμάτη!!!!

ΥΓ... το φλεβαρη θα ειμαι προς τα αγαπημενα χωρια σου , να υποθεσω οτι θα πρεπει να αγορασω και μια κουτα απο εκεινα τα αγαπημενα σου τσιγαρα?

[Μπλε]

Ενδιαφέρον θέμα, αλλά ρε γμτ, έχω πολύ δουλειά τώρα... Θα απαντήσω αναλυτικά κάποια στιγμή σύντομα!

[Dimitris Galon]

Αρχικό μήνυμα απο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΒΕΡΟΥΔΗΣ

εχω ομως να πω οτι η φωτο με την νταλικα ειναι γαμάτη!!!!

ΥΓ... το φλεβαρη θα ειμαι προς τα αγαπημενα χωρια σου , να υποθεσω οτι θα πρεπει να αγορασω και μια κουτα απο εκεινα τα αγαπημενα σου τσιγαρα?

Ευχαριστώ πολύ Γιώργο και για τα δυο.
Δυστυχώς για τα Gudang Garam, τα καλύτερα κρέτεκ του κόσμου,......έχω κόψει εδώ και πάρα πολύ καιρό το κάπνισμα.

[Antzoulis]

Οντως η φωτογραφια με την νταλικα ειναι καταπληκτικη!!! και πολυ σουπερ χωρις φλας..

[seafarer]

Και εμενα μου αρεσε η φωτο με τη νταλικα - τι βαθος ειναι Δημητρη και τι θερμοκρασιες παιζουνε????

[Dimitris Galon]

Αρχικό μήνυμα απο Antzoulis

Οντως η φωτογραφια με την νταλικα ειναι καταπληκτικη!!! και πολυ σουπερ χωρις φλας..

Ευχαριστώ πολύ Δημήτρη.

Αρχικό μήνυμα απο Seafarer

Και εμενα μου αρεσε η φωτο με τη νταλικα - τι βαθος ειναι Δημητρη και τι θερμοκρασιες παιζουνε????

Ευχαριστώ πολύ Κωστή.
Η φωτό με την νταλίκα είναι γύρω στα 15 μέτρα και η άλλη με την μπετονιέρα γύρω στα 25. Η θερμοκρασία σταθερή στους 6 βαθμούς.

[Μπλε]

Κατ' αρχάς, να τονίσω ότι τα παρακάτω αναφέρονται σε τεχνικές ευρυγώνιας υποβρύχιας φωτογράφησης! Όλα είναι προσωπικές απόψεις που έχουν προκύψει από προσωπικό προβληματισμό και πειραματισμό, οπότε θα χαρώ πολύ να ακούσω κάτι διαφορετικό... Στο κάτω κάτω της γραφής, όλα είναι θέμα προσωπικού γούστου


Επίσης, κάτι τέτοια είναι τα θέματα που θα μου άρεσε να συζητάμε στο U/W Photocafe, στις αντίστοιχες συναντήσεις του Συλλόγου στο στέκι μας

Αρχικό μήνυμα απο Dimitris Galon

Καθώς τις προηγούμενες εβδομάδες είχε βρέξει πολύ στην περιοχή, το νερό ήταν θολό με αποτέλεσμα και η παραμικρή δόση φωτός από τα φλας (strobes) να καταστρέφει τις φωτογραφίες μια και τα αιωρούμενα σωματίδια στο νερό (backscatter) έκαναν συνεχώς αισθητή την παρουσία τους στο φωτογραφικό αποτέλεσμα, παρ΄ όλο που οι βραχίονες των φλας ήταν μεγάλοι σε μήκος και παρ΄ όλο που η γωνία τοποθέτησης ήταν η σωστή.

Έτσι αποφάσισα να ακολουθήσω τις φωτογραφικές συμβουλές του Claudio Provenzani και να φωτογραφήσω χωρίς φλας.

Όντως Δημήτρη, όταν οι συνθήκες είναι τόσο δύσκολες, είναι (σχεδόν) αδύνατο να πετύχει κανείς αξιόλογες φωτογραφίες με τεχνητό φωτισμό. Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο. Εξαρτάται από το θέμα που φωτογραφίζει κανείς και την αισθητική με την οποία θέλει να "ντύσει" τις φωτογραφίες του.

Προφανώς δεν μπορείς να φωτίσεις ολόκληρη την πρόσοψη του φορτηγού, κάτι που θα ήταν εφικτό εαν είχες κρυστάλλινη ορατότητα. Με το φλας μπορείς μόνο να δώσεις μια πινελιά χρώματος σε μια λεπτομέρεια που θέλεις να αναδείξεις. Εαν δεν θέλεις να κάνεις κάτι τέτοιο, δε βρίσκω λόγο να χρησιμοποιήσεις φλας.

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι παρακάτω φωτογραφίες. Τονίζω χρωματικά μια λεπτομέρεια και αφήνω να διαγράφεται το ναυάγιο στο υπόβαθρο ...

......

Εξασφαλίζοντας αυξημένη αντίθεση χρώματος και φωτεινότητας (contrast) μέσα στο κάδρο σου με τη χρήση φλας, πετυχαίνεις τη δημιουργία 2 διαφορετικών επιπέδων στη φωτογραφία σου: θέμα - περιβάλλον.

Προφανώς, δεν ενδείκνυται ο συγκεκριμένος τρόπος φωτογράφησης για την καταγραφή ενός μεγάλου θέματος. Όταν δηλαδή ασχολείται κανείς με την καταγραφική φωτογράφηση (είτε είναι επιστημονικής φύσης, είτε ιστορικής κ.τ.λ.), συνήθως αποφεύγει την παραπάνω τεχνική. Με αυτό τον τρόπο "στρεβλώνεται" η αντικειμενική πραγματικότητα, μιας και καθοδηγείται "με χρωματική βια" το βλέμμα του θεατή. Ελπίζω να γίνομαι κατανοητός!

Καθώς έχω δει αρκετές φορές, εδώ στο φόρουμ και αλλού, φωτογραφίες τραβηγμένες χωρίς φλας και γενικά τα τελευταία χρόνια πολλούς πρωτοπόρους φωτογράφους να φωτογραφίζουν, εκ΄ πεπειθήσεως, σε κανονικές συνθήκες φωτισμού, αναρωτιέμαι για το "χάσμα" που ίσως άρχισε να δημιουργείται ανάμεσα στην από την πειθώ εκπορευόμενη αισθητική αντιμετώπιση, τουτέστιν "no strobe", και στην κλασική και βαθιά εδραιωμένη τεχνική του μικτού φωτισμού (mixed light).

Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, πρέπει αρχικά να παραδεχτούμε ότι ο "σωστός" υποβρύχιος τεχνητός φωτισμός δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα.

Όταν φωτογραφίζεις χωρίς φλας, το αποτέλεσμα είναι λίγο πολύ προβλέψιμο χωρίς σκέψη. Μια πηγή φωτισμού, ο ήλιος, τα αποτελέσματα της οποίας πάνω στο θέμα μας τα βλέπουμε άμεσα. Δεδομένες σκιές, δεδομένες φωτεινές επιφάνειες, η μόνη επιλογή που έχει κανείς στο θέμα έλεγχος της έκθεσης είναι πόσο σκοτεινή - πόσο φωτεινή θα είναι η φωτογραφία.

Η εισαγωγή έξτρα πηγών φωτισμού με τη μορφή φλας εισάγει έξτρα παραμέτρους δυσκολίας. Τώρα πρέπει να φανταστούμε το αποτέλεσμα του φωτισμού, που θα πέσουν οι σκιές, πόσο σκοτεινές θα είναι, ποια θα είναι η χρωματική ισορροπία της σκηνής μας, πως θα δέσει φυσικό με τεχνητό φως. Default θέσεις στα φλας δεν υπάρχουν, μόνο προτεινόμενες για γενικές καταστάσεις, οι οποίες όμως δεν είναι πάντα ικανοποιητικές. Κάθε φωτογραφία είναι διαφορετική από τη φύση της.







Πότε δεν είναι σκόπιμο να χρησιμοποιήσει κανείς το φλας?

Θα έλεγα όταν δεν έχει να προσφέρει τίποτα στη φωτογραφία. Όταν το καδράρισμα είναι εκείνο που "οδηγεί" το μήνυμα, τότε το φλας μπορεί να εισάγει θόρυβο στο μήνυμα αυτό.

Τη δημιουργία πολυεπίπεδων φωτογραφιών μπορούμε να την πετύχουμε και χωρίς φλας, εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες για extreme προοπτική της εικόνας που μας δίνουν οι ευρυγώνιοι-υπερευρυγώνιοι φακοί. Σαν παράδειγμα δες την παρακάτω κλασσική φωτογραφία του David Doubilet. Η διαφορετική θέση/απόσταση ως προς τον ευρυγώνιο φακό δημιουργεί extreme διαφορές στην κλίμακα των μεγεθών των αντικειμένων στη φωτογραφία και κατά συνέπεια διαχωρισμό των επιπέδων.

Δε χρειάζεται πάντα να είναι σε σημαντικά διαφορετική απόσταση τα θέματά μέσα στο κάδρο, μπορεί κανείς με την κατάλληλη κλίση που θα δώσει στη μηχανή του να τα κάνει να έχουν μεγάλη "φαινόμενη" μεταξύ τους απόσταση. Όσο πιο μακριά τοποθετήσει κανείς τα αντικείμενα στο κάδρο του [*], τόσο πιο μεγάλη διαφορά θα πετύχει στην διαφοροποίησή τους σε επίπεδο μεγέθους και φαινόμενης απόστασης.



Ενδιαφέρον πάντως έχει η χρήση τεχνητού φωτισμού που δεν είναι προσαρτημένος κοντά στη φωτογραφική μηχανή, αλλά φωτίζει από κοντά το θέμα μας. Για παράδειγμα, σε παραπέμπω στη σελίδα με φωτογραφίες του Alexander Mustard, που χρησιμοποίησε slave strobes για να φωτίσει εσωτερικά το θέμα του, χωρίς να έχει θέμα με τα αιωρούμενα σωματίδια μεταξύ φακού και θέματος. Τα slave strobes αποτελούν από μόνα τους ένα πολύ ωραίο θέμα για συζήτηση... (βλ. U/W Photocafe)


Φυσικά, όταν θέλουμε να αναδείξουμε τα χρώματα σε βάθη κάτω των 10m, η χρήση φλας εννοείται ότι είναι μονόδρομος, οπότε πρέπει να βρούμε τρόπο να ανταπεξέλθουμε στις συνθήκες για να το πετύχουμε!

Πρέπει να πω ότι οι φωτογραφίες, από άποψη καθαρότητας και χρώματος, είναι ασύγκριτα καλύτερες από αυτό που έβλεπε το μάτι.

Γι' αυτό ευθύνεται ο φακός σου. Αν χρησιμοποιούσες άλλο, λιγότερο ευρυγώνιο φακό, δε θα πλησίαζες τόσο πολύ το θέμα σου! Η μείωση της ποιότητας της εικόνας λόγω περισσότερων αιωρούμενων σωματιδίων στο νερό (μεγαλύτερος όγκος νερού μεταξύ φακού και θέματος) θα ήταν πολύ μεγάλη. Εξάλλου, ο συγκεκριμένος φακός (τουλάχιστον σε συνδυασμό με τη συγκεκριμένη φωτογραφική μηχανή - γι' άλλες δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη) γράφει πολύ όμορφα το πράσινο και το μπλε του περιβάλλοντος, το έχω παρατηρήσει...

Οι τρεις φωτογραφίες που ακολουθούν...

Σχετικά με τις φωτογραφίες που μας παράθεσες για σχολιασμό (μιας και βρισκόμαστε στο σχετικό thread του forum), πιστεύω ότι θα μου άρεσαν καλύτερα αν είχες προσπαθήσει περισσότερο δημιουργικά στο καδράρισμά σου. Το περιβάλλον είναι πολύ ιδιαίτερο και θα αναδεικνυόταν καλύτερα "το μυστήριο" αν για παράδειγμα είχες διαλέξει διαφορετική γωνία της όψης του φορτηγού, ώστε να χάνεται στο βάθος, ή αν είχες "στήσει" σε διαφορετική απόσταση και θέση το δύτη-μοντέλο σου, ώστε να αποκτήσουν οι φωτογραφίες σου μεγαλύτερο βάθος. Τώρα είναι όλα λίγο πολύ στο ίδιο επίπεδο και φαίνονται πολύ flat. Εκτός αν η φωτογράφηση ήταν καταγραφικής φύσης...


ΣΗΜΕΙΩΣΗ[*]
Η απόσταση στην οποία αναφέρομαι δεν είναι η "πραγματική" Ευκλείδια απόσταση, αλλά η προβολή της στον άξονα x ή y του Καρτεσιανού επιπέδου που ορίζει η επιφάνεια/επίπεδο της φωτογραφίας. Και αυτό γιατί υπάρχουν πολλοί συνδυασμοί που μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα δύο αντικείμενα να έχουν απόλυτη Ευκλείδια απόσταση 4 (αδιάστατη, χωρίς μονάδες), αλλά αυτό να μην έχει το ίδιο αποτέλεσμα στο διαχωρισμό τους λόγω της ιδιαίτερης προοπτικής που δίνει ο υπερευρυγώνιος φωτογραφικός φακός.

Εαν αυτές οι 4 μονάδες απόστασης βρίσκονται σε άξονα παράλληλο του x ή σε άξονα παράλληλο του y, τότε η διαφοροποίηση είναι μέγιστη. Μπορεί όμως τα δυο αντικείμενα να απέχουν ταυτόχρονα λιγότερο από 4 μονάδες απόστασης στον άξονα x και λιγότερο από 4 μονάδες απόστασης στον άξονα y και η Ευκλείδια τους απόσταση να είναι 4. Για ακόμη πιο δραματικά αποτελέσματα πρέπει να εξασφαλίσουμε τη μεγιστοποίηση του απολύτου της προβολής της απόστασης! Αυτό σημαίνει ότι αν έχουμε δυο αντικείμενα που απεχουν 4 στον άξονα x, πιο δραματικό θα είναι το αποτέλεσμα αν βρισκονται και τα 2 προς την ίδια πλευρά του άξονα (μονο θετικές ή μόνο αρνητικές τιμές), παρά το να βρίσκονται εκατέρωθεν του y (θετικές και αρνητικές τιμές του x).

Για πιο απλή εξήγηση, μόνο δια ζώσης μου είναι δυνατό!

[Μπλε]

Αρχικό μήνυμα απο Dimitris Galon

Καθώς έχω δει αρκετές φορές, εδώ στο φόρουμ και αλλού, φωτογραφίες τραβηγμένες χωρίς φλας και γενικά τα τελευταία χρόνια πολλούς πρωτοπόρους φωτογράφους να φωτογραφίζουν, εκ΄ πεπειθήσεως, σε κανονικές συνθήκες φωτισμού, αναρωτιέμαι για το "χάσμα" που ίσως άρχισε να δημιουργείται ανάμεσα στην από την πειθώ εκπορευόμενη αισθητική αντιμετώπιση, τουτέστιν "no strobe", και στην κλασική και βαθιά εδραιωμένη τεχνική του μικτού φωτισμού (mixed light).

Το σκεφτόμουν λίγο αυτό που είπες και κάτι δε μου πάει καλά. Δεν έχω πάρει είδηση για τέτοια "τάση" που αναφέρεις, αν και καταλαβαίνω σε ποια παραδείγματα αναφέρεσαι στο δικό μας φόρουμ... Αυτό από μόνο του, τα 2 "τοπικά" δείγματα δηλαδή (sorry guys που αναφέρομαι σε σας ως δείγματα!) δε μου αρκούν για να πιάσω την τάση. Μήπως είναι εύκολο να παραθέσεις και άλλα παραδείγματα, εκτός του δικού μας forum (για να είναι εφικτός ο σχολιασμός χωρίς παρεξηγήσεις);


Όπως το βλέπω εγώ, είναι καθαρά θέμα αισθητικής και μηνύματος. Δεν είναι δυνατό μια φωτογραφία που βγήκε καλή με φλας να βγει εξίσου καλή χωρίς. Η χρήση του φλας γίνεται για πολύ συγκεκριμένους λόγους, και με αυτό το στόχο στο μυαλό όταν φωτογραφίζεις, δεν μπορείς να κάνεις διαφορετικά. Από την άλλη, φλας δε βάζεις συνήθως συνειδητά (σε κανονικές συνθήκες που θα μπορούσες) όταν δεν θέλεις να παρασύρεις το βλέμμα σε μονοπάτια που δεν ήταν ο σκοπός σου. Τυχαίνει (?) μάλιστα, αυτά τα μονοπάτια να είναι πολύχρωμα.

Υπάρχουν για παράδειγμα περιπτώσεις που το χρώμα αποσπά την προσοχή από το μήνυμα/αίσθηση/συναίσθημα. Είναι αυτές οι ίδιες περιπτώσεις που θα σε οδηγήσουν στην ασπρόμαυρη φωτογραφία, όπου για να σταθεί μια φωτογραφία πρέπει να έχει...κάτι!

Χωρίς να υπονοήσω ότι οι συγκεκριμένες φωτογραφίες έχουν το κάτι που χρειάζεται μια ασπρόμαυρη, ας τις εξετάσουμε ως βολικό παράδειγμα.

...

Οι φωτογραφίες αυτές λοιπόν στέκουν μια χαρά στο ασπρόμαυρο (ή μαυρόασπρο, εξαρτάται από τη σχολή σας ). Στα δικά μου μάτια, στέκουν μάλιστα καλύτερα σαν ασπρόμαυρες παρά σαν έγχρωμες, πολύ απλά γιατί το χρώμα εισάγει θόρυβο σε αυτό που θέλω να δείξω (στη συγκεκριμένη περίπτωση, να αναδείξω μορφές).

Ορίστε και ένα χτυπητό παράδειγμα από Doubilet, για άλλη μια φορά...




Κατ΄επέκταση, φωτογραφίες που θα έστεκαν ως ασπρόμαυρες είναι συνήθως φωτογραφίες που θα έβγαιναν καλές/καλύτερες χωρίς φλας -όταν το φλας χρησιμοποιείται για να επαναφέρει τα χρώματα, να προσθέσω-!


Οι παραπάνω μου παρατηρήσεις δεν αφορούν μόνο στην υποβρύχια φωτογραφία, αλλά και στο βίντεο και τον κινηματογράφο. Γνωρίζω πάντως ότι υπάρχει ολόκληρη σχολή στην υποβρύχια κινηματογράφηση που απορρίπτει τα φώτα πάνω στην κάμερα και συνειδητά "τραβάει" με φυσικό φως, σε αποχρώσεις του bleu (sic). Μια φρέσκια ματιά στο παλιό πια Blue Planet (και ενδεχομένως και στο Oceans που θα βγει σύντομα επιτέλους) θα σας πείσει. Δε μιλάω μόνο για τα πλάνα στο πέλαγος, που είναι και ζόρι να βάλεις φώτα, αλλά και για (ευρυγώνια πάντα, ε! *) πλάνα στους υφάλους, που είναι ντυμένοι στο μπλε (π.χ. το πλάνο με τη θαλάσσια χελώνα). Εδώ μιλάμε για συνειδητές επιλογές, γιατί θέλει να δοθεί η έμφαση στην κίνηση και τη μορφή παρά στην πολυπλοκότητα του υποβάθρου. Μόνο όταν γίνεται λόγος για τα κοράλλια για παράδειγμα, είναι τα πλάνα μες στο χρώμα.







* Υπάρχει και σχολή που υποστηρίζει ότι οι αληθινοί υποβρύχιοι κινηματογραφιστές, ιδιαίτερα αυτοι της παλιότερης γενιάς (Noirot, Scoones κ.ά.) δεν ασχολούνται με μάκρο και χαζομάρες, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα