Μια αναπάντεχη συνάντηση με καρχαρίες ηφαιστείων στη Νίσυρο

[kristalia]

Σκοτεινές φιγούρες ελίσσονταν ανάμεσα σε ανεξερεύνητους ηφαιστειακούς κώνους, δεκάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στα απομεινάρια της στερεοποιημένης λάβας και τις εναποθέσεις κίσηρης και άλλων ηφαιστειακών υλικών που ξεπήδησαν από τα έγκατα της Γης πριν από χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια, οι σκοτεινές αυτές φιγούρες στήριξαν την επιβίωσή τους.

Δεν είναι άλλοι από τους καρχαρίες των ηφαιστείων, που οι υποβρύχιες κάμερες ενός υποθαλάσσιου ρομπότ ανακάλυψαν και φωτογράφισαν για πρώτη φορά στο περιβάλλον που γεννούν τα αυγά τους και ενηλικιώνονται. Ηταν μια τυχαία όσο και αναπάντεχη συνάντηση, σε βάθος 165 μέτρων στα ανατολικά της πλαγιάς της ηφαιστειακής νησίδας Γυαλί, βόρεια της Νισύρου.

Η ωκεανογραφική έρευνα που έγινε πριν από μερικούς μήνες στον υποθαλάσσιο χώρο που εκτείνεται ανάμεσα στην Κω και την Τήλο είχε στόχο τη μελέτη των υποθαλάσσιων ηφαιστείων γύρω από τη Νίσυρο.
Σε αυτή την περιοχή όπου απολήγει το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο, αποκαλύπτεται ένα περίπλοκο σύμπλεγμα ηφαιστειακών σχηματισμών, σε μέσο βάθος περίπου 600 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Νισύρου αποτελείται, όπως λέει στην εφημερίδα «Τα Νέα» η δρ Παρασκευή Νομικού, λέκτορας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός συνεργάτης του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, «από τη Νίσυρο, την Παχιά, την Περγούσα, το Γυαλί και τη Στρογγύλη στον χερσαίο χώρο, και σημαντικό αριθμό ηφαιστειακών δόμων και κρατήρων στον υποθαλάσσιο».

Οι πολύπλοκες γεωλογικές διεργασίες στο ηφαιστειακό τόξο, που ως μέρος του Ελληνικού Ορογενετικού Τόξου πυροδότησαν τη δημιουργία ηφαιστειακών νησιών και υποθαλάσσιων δόμων, δεν σταμάτησαν ποτέ. Αλλωστε, όπως έδειξαν μελέτες του καθηγητή Γεωλογίας Δημήτρη Παπανικολάου, η υποβύθιση της αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας κάτω από την ευρωπαϊκή έχει προκαλέσει τα τελευταία 40 εκατομμύρια χρόνια μια μετατόπιση προς τα νότια του Τόξου του Αιγαίου κατά 400 χιλιόμετρα. Δηλαδή 10 χιλιόμετρα κάθε ένα εκατομμύριο χρόνια.


Στον πυθμένα λοιπόν των Δωδεκανήσων που φθάνει το ανατολικότερο άκρο του ηφαιστειακού τόξου, αρχίζοντας την ελλειπτική διαδρομή του από τα Μέθανα, οι γεωλογικές διεργασίες είναι έντονες. Η ωκεανογραφική αποστολή πριν από μερικούς μήνες, υπό την καθοδήγηση της δρος Παρασκευής Νομικού, οδήγησε στην ανακάλυψη καινούργιων ηφαιστειακών σχηματισμών αλλά και στη μελέτη άλλων που δεν είχαν ερευνηθεί μέχρι σήμερα.

Αυτό συνέβη με την εξερεύνηση της υποθαλάσσιας καλντέρας που ονομάστηκε «Αβυσσος» λόγω του βάθους της, στα 670 μέτρα βορειοανατολικά της Στρογγύλης, αλλά και με τα τοιχώματα της μερικώς βυθισμένης καλντέρας του Γυαλιού. Η νησίδα αυτή αποτελεί έναν ηφαιστειακό κώνο που ξεκινά από βάθος 650 μέτρων στον πυθμένα της θάλασσας και προβάλλει 120 μέτρα ψηλότερα από την επιφάνεια.
Ηταν στα ανατολικά του Γυαλιού, όταν η ματιά της ελληνίδας ερευνήτριας έπεσε ενστικτωδώς σε μια σκιά που κινήθηκε γρήγορα και ο προβολέας του υποβρύχιου ρομπότ ήρθε αντιμέτωπος με τον μεγάλο γκρι καρχαρία μήκους 4,5 μέτρων.

Στο ίδιο μέρος, πριν από 24.000 χρόνια, ποσότητες από ρυολιθική λάβα προσέδωσαν υπόσταση στις ακρώρειες του Γυαλιού. Οι γκρι καρχαρίες, που οι ψαράδες σε αυτή τη γωνιά των Δωδεκανήσων συναντούν μερικές φορές στα επιφανειακά νερά, είναι από τα πιο επιτυχημένα εξελικτικά καλούπια της φύσης.
Οπως όλοι οι καρχαρίες άλλωστε. Υπάρχουν εκατομμύρια χρόνια τώρα και σίγουρα οι πρόγονοί τους είχαν παρακολουθήσει τον μορφολογικό σχηματισμό της λεκάνης των ηφαιστείων. «Τα ηφαιστειακά πετρώματα φιλοξενούν μεγάλη βιοπικοιλότητα και στις περιοχές αυτές οι καρχαρίες βρίσκουν τροφή και αναπαράγονται», εξηγεί η δρ. Νομικού.

Πηγή