Μότσαρτ θέλουν και τα ψάρια

[kristalia]

«Είμαι συναισθηματικός άνθρωπος, αλλά όχι σε σχέση με το χειρουργείο. Εκεί πρέπει να είμαι συγκεντρωμένος στη δουλειά μου. Εύκολα, όμως, μπορώ να κλάψω ακούγοντας μια ωραία μουσική ή απολαμβάνοντας μια όπερα», έλεγε ο σερ Μαγκντί Γιακούμπ, ο οποίος όταν χειρουργούσε άκουγε πάντα κλασική μουσική. Ο καρδιοχειρουργός Θανάσης Δρίτσας πιστεύει στη δημιουργική μουσικοθεραπεία και βρίσκει πολλές εφαρμογές, ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο και ογκολογικά προβλήματα.


Είκοσι χρόνια έρευνας στα ψάρια από τον καθηγητή Σωφρόνιο Παπουτσόγλου, διευθυντή του Εργαστηρίου Εφηρμοσμένης Υδροβιολογίας στο Τμήμα Ζωικής Παραγωγής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Μπαχ, Σούμπερτ, Μπετόβεν και Λιστ φαίνεται ότι κάνουν ευτυχισμένα και τα ψάρια, σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Εφηρμοσμένης Υδροβιολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το είδος της κλασικής μουσικής (π.χ. Mozart-Romanze-Andante of «Eine Kleine Nacht Musik», sol major, Κ525 κ.ά.) μεμονωμένα ή και σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες εκτροφής (φωτισμός, πυκνότητα εκτροφής) φαίνεται ότι μπορεί να προάγει τον ρυθμό ανάπτυξης και τη φυσιολογική κατάσταση του κοινού κυπρίνου και της τσιπούρας.

Είκοσι χρόνια έρευνας

Σε αυτά τα συμπεράσματα καταλήγει η περίπου εικοσαετής έρευνα του καθηγητή Σωφρόνιου Παπουτσόγλου, διευθυντή του Εργαστηρίου Εφηρμοσμένης Υδροβιολογίας στο Τμήμα Ζωικής Παραγωγής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

«Καθόλη τη διάρκεια της εκτροφής τους τα ψάρια μπορεί να είναι- "αισθάνονται" και "χαρούμενα" και "ευτυχισμένα"», μας λέει ο κ. Παπουτσόγλου.

«Αρκεί εμείς που χειριζόμαστε τα της διαβίωσής τους να μην τα βλέπουμε μόνο ως προϊόν πρωτογενούς παραγωγής. Αρκεί εμείς να αντιληφθούμε πρώτα ότι τα ψάρια αξίζουν τον σεβασμό μας και, ασφαλώς, αυτό να το αποδείξουμε έμπρακτα. Να σεβαστούμε και να ικανοποιήσουμε τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε είδους στον βαθμό που επιθυμούμε να ικανοποιηθούν οι δικές μας ανάγκες σχετικά με το περιβάλλον διαβίωσής μας, σχετικά με τη δική μας ποιότητα ζωής.


Φαίνεται ότι τα ψάρια, όπως και οι άνθρωποι, δεν είναι μόνο καταναλωτές τροφής. Θέλουν κι αυτά, όπως και εμείς, τον κατάλληλο φωτισμό, τα κατάλληλα χρώματα, την κατάλληλη παρέα και την κατάλληλη μουσική. Θέλουν ανάλογα με τον χαρακτήρα τους τη δική τους ποιότητα ζωής.

Παρά το γνωστό "σιγή ιχθύος" τα ψάρια θέλουν και μπορούν να μας "μιλήσουν", αρκεί εμείς να θελήσουμε να τα ακούσουμε και να κουβεντιάσουμε μαζί τους. Πιστεύω, άλλωστε, ότι τους το οφείλουμε, μη λησμονώντας ότι τα ψάρια επιβιώνουν στον πλανήτη μας περίπου 350-400 εκατ. χρόνια και εμείς περίπου μόνο δύο».

Η ίδρυση και η έναρξη της εκπαιδευτικής δραστηριότητας του Εργαστηρίου Εφηρμοσμένης Υδροβιολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών χρονολογείται από το ακαδημαϊκό έτος 1977-1978. Η ερευνητική του δραστηριότητα άρχισε σχεδόν αμέσως μετά την εκπαιδευτική του και για πολλά χρόνια, συνεχώς βελτιούμενη (σημερινή έκταση περίπου 800 m2 με πέντε αίθουσες δεξαμενών, εννέα κλειστά-ημίκλειστα συστήματα γλυκού και θαλάσσιου νερού), υπήρξε η μοναδική πανεπιστημιακού επιπέδου σε θέματα κυρίως μαζικής παραγωγής-εκτροφής ψαριών μεγάλης εμπορικής αξίας για την Ελλάδα, τις χώρες της Μεσογείου και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, χρησιμοποιώντας την τεχνική των κλειστών-ημίκλειστων συστημάτων νερού.

«Οι στόχοι της εφηρμοσμένης έρευνας του Εργαστηρίου που ετέθησαν από την αρχή και των οποίων η σημασία καθίσταται με το πέρασμα του χρόνου ολοένα και πιο μεγάλη είναι: η παραγωγή ψαριών όσο είναι δυνατόν καλύτερης ποιότητας, η βελτίωση του ρυθμού ανάπτυξης (μείωση του χρόνου εκτροφής) των παραγόμενων ψαριών, η μείωση του κόστους παραγωγής, η ελαχιστοποίηση της υποβάθμισης του υδάτινου περιβάλλοντος που προκαλείται κατά τη μαζική παραγωγή των ψαριών, η επίτευξη υψηλού επιπέδου ευζωίας των παραγόμενων ψαριών καθόλη τη διάρκεια της εκτροφής τους.

Κατανοώντας την εντονότατη αλληλεπίδραση-αλληλοεξάρτηση μεταξύ όλων των προαναφερόμενων στόχων, η ερευνητική δραστηριότητα του Εργαστηρίου, ουσιαστικά, επικεντρώθηκε στη διερεύνηση-μελέτη όλων εκείνων των παραμέτρων από τις οποίες καθορίζεται το επίπεδο της εκάστοτε φυσιολογικής κατάστασης των ψαριών. Με άλλα λόγια, επικεντρώθηκε στη διερεύνηση των δυνατοτήτων μείωσης του επιπέδου του στρες που χαρακτηρίζει τους εκτρεφόμενους πληθυσμούς των ψαριών (κυπρίνων, πεστροφών, οξυρρύγχων, τιλαπιών, χελιών, τσιπουρών, λαβρακιών, μυτακιών, σαργών, λυθρινιών, κεφάλων) όταν αναγκάζονται να διαβιώσουν σε τεχνητό περιβάλλον, ιδιαίτερα όταν εφαρμόζονται εντατικά-υπερεντατικά συστήματα παραγωγής χρησιμοποιώντας δεξαμενές ή πλωτούς κλωβούς για την εκτροφή τους.

Η προαναφερόμενη διερεύνηση αφορούσε και αφορά τη μεμονωμένη αλλά και τη συνδυασμένη επίδραση όλων των πιθανών παραγόντων που διαμορφώνουν την ποιότητα του περιβάλλοντος διαβίωσής τους και, κατ' επέκταση, την ποιότητα της ζωής των ψαριών».

Οι μέχρι σήμερα μελετηθέντες παράγοντες είναι: η πυκνότητα εκτροφής (με άλλα λόγια, ο αριθμός/βάρος των εκτρεφόμενων ψαριών ανά κυβικό μέτρο νερού εκτροφής - πόσα άτομα του ίδιου είδους θέλει κάθε είδος ψαριού για «παρέα»), τα ποσοστά συνεκτροφής δύο διαφορετικών ειδών ψαριών στον ίδιο χώρο εκτροφής-«παρέα»/συνεκτροφή με άτομα διαφορετικού είδους, το επίπεδο της θερμοκρασίας, του οξυγόνου και των «αιωρούμενων» σωματιδίων του νερού εκτροφής, το είδος και η ημερήσια ποσότητα της χορηγούμενης τροφής, καθώς και ο αριθμός και η συχνότητα των ημερήσιων γευμάτων.

Το χρώμα των δεξαμενών εκτροφής, η ένταση, η συχνότητα και η χρονική διάρκεια τεχνητού φωτισμού στις δεξαμενές εκτροφής των ψαριών. Επίσης, η εκπομπή μουσικής (προς το παρόν κλασικής) στις δεξαμενές εκτροφής των ψαριών (είδος, ένταση, συχνότητα και χρονική διάρκεια εκπομπής).

«Στα περισσότερα από τα μελετηθέντα είδη ψαριών, όπως π.χ. στην πέστροφα, στην τσιπούρα, στο λαβράκι, στον σαργό και στο μυτάκι, ο ρυθμός ανάπτυξης γενικά μειώνεται με την αύξηση της πυκνότητας εκτροφής», προσθέτει ο Σωφρόνιος Παπουτσόγλου.

«Ωστόσο, η μείωση αυτή καθορίζεται από το βιολογικό στάδιο και το είδος των ψαριών. Είναι έντονη στο στάδιο των νεαρών ατόμων της τσιπούρας, αυξάνεται περισσότερο στην περίπτωση του σαργού και ακόμη περισσότερο στην περίπτωση του μυτακιού, εμφανίζοντας σοβαρές τάσεις κανιβαλισμού.

Οταν δεν υπάρχει εμφανής διαφορά μεγεθών στους εκτρεφόμενους πληθυσμούς τους, τα λαβράκια "αρέσκονται" σε σχετικά υψηλές πυκνότητες εκτροφής. Ενώ, μείωση του ρυθμού ανάπτυξής της, χωρίς όμως επιθέσεις και τραυματισμούς, παρουσιάζει η πέστροφα. Πολύ μικρότερη μείωση του ρυθμού ανάπτυξής τους σε σχέση με την πυκνότητα εκτροφής τους παρουσιάζουν ο κοινός κυπρίνος, η τιλάπια και το λαβράκι.

Η συνεκτροφή της τσιπούρας και του μυτακιού και του κυπρίνου και της τιλάπιας μπορεί να είναι επωφελής σε ό,τι αφορά τον ρυθμό ανάπτυξής τους και τα ποσοστά επιβίωσής τους εάν οι εκτρεφόμενοι πληθυσμοί συγκροτούνται σε αυστηρά καθοριζόμενα ποσοστά συμμετοχής κάθε είδους. Η θερμοκρασία μέγιστης ανάπτυξης της πέστροφας δεν τη χαρακτηρίζει ως αυστηρά ψυχρόφιλο είδος, ενώ εκείνη του κυπρίνου δεν τον κατατάσσει στα αυστηρά θερμόφιλα είδη.

Η πτώση του επιπέδου του οξυγόνου του νερού εκτροφής, γενικά, μειώνει τον ρυθμό ανάπτυξης όλων των μελετηθέντων ειδών των ψαριών, τα οποία ωστόσο διαφοροποιούνται σε ό,τι αφορά τη διάθεσή τους για πρόσληψη τροφής.

Ετσι, ενώ οι συνέπειες του μειωμένου επιπέδου του οξυγόνου είναι εμφανείς στην περίπτωση της πέστροφας, δεν φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση για πρόσληψη τροφής στο λαβράκι, στον κυπρίνο και στην τιλάπια. Την ίδια περίπου διαφοροποίηση στον ρυθμό ανάπτυξής τους παρουσιάζουν τα προαναφερθέντα είδη ψαριών με την αύξηση του επιπέδου των "αιωρούμενων" σωματιδίων στο νερό της εκτροφής τους».

Στα αξιοσημείωτα, ότι τόσο ο ρυθμός ανάπτυξής τους όσο και η χημική σύσταση του σώματός τους φαίνεται ότι καθορίζονται σημαντικά από όλους τους παράγοντες της διατροφής (χημική σύσταση τροφής, ημερήσια ποσότητα, αριθμός και συχνότητα ημερήσιων γευμάτων) στους κυπρίνους, στις πέστροφες και στα λαβράκια.

Χρώμα στις δεξαμενές

Επίσης, το λευκό χρώμα των δεξαμενών εκτροφής φαίνεται ότι προάγει τόσο τον ρυθμό ανάπτυξης όσο και τη φυσιολογική κατάσταση του σαργού (συγκρινόμενο με γαλάζιο και μαύρο) και του κοινού κυπρίνου (συγκρινόμενο με μαύρο και πράσινο) σε συνδυασμό με συγκεκριμένου επιπέδου και άλλων παραγόντων εκτροφής (π.χ. πυκνότητα εκτροφής).

«Η φυσιολογική κατάσταση και ο ρυθμός ανάπτυξης της πέστροφας φαίνεται ότι μάλλον προάγονται όταν η εκτροφή τους πραγματοποιείται σε συνθήκες ερυθρού ή λευκού φωτισμού (όχι γαλάζιου), ενώ της τσιπούρας γαλάζιου ή λευκού (όχι ερυθρού). Τόσο ο ρυθμός ανάπτυξης, η τελική παραγωγή (kg/m3/έτος) και ο συντελεστής εκμετάλλευσης της τροφής (κόστος παραγωγής) όσο και η φυσιολογική κατάσταση των εκτρεφόμενων ψαριών καθορίζονται έντονα από τον συνδυασμό και τα επίπεδα όλων των εμπλεκόμενων παραγόντων εκτροφής.

Η θρεπτική αξία (θρεπτικά συστατικά και ενεργειακό περιεχόμενο) των παραγόμενων ψαριών επηρεάζεται όχι μόνο από τη διατροφή τους αλλά και από άλλους βιοτικούς (πυκνότητα εκτροφής, συνεκτροφή) και αβιοτικούς (χρώμα δεξαμενών, φωτισμός, μουσική κ.ά.) παράγοντες.

Επηρεάζεται κυρίως το επίπεδο των λιπαρών ουσιών και ιδιαίτερα τα επίπεδα των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων της σειράς των ω3 (ΕΡΑ και DHA), των οποίων η ευεργετική δράση στον ανθρώπινο οργανισμό επιβεβαιώνονται συνεχώς. Τώρα μπορεί να διατυπωθεί ευχερώς η άποψη ότι μπορούμε να παράγουμε ψάρια ιδιαίτερα επωφελή για ανθρώπινη κατανάλωση, ελέγχοντας και καθορίζοντας τα επίπεδα των διαφόρων εμπλεκόμενων παραγόντων εκτροφής».



http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=22610600