Βόλος, Πλάκες (Παγασητικός)

[fivos]

Είχα κάνει πέρυσι ένα αφιέρωμα στην τοποθεσία Πλάκες του Βόλου με αφορμή ένα άρθρο για την ανάδειξη των σκουπιδιών του Παγασητικού.

Νομίζω όμως πως πέρα από τα σκουπίδια, ο βυθός έχει πολύ ενδιαφέρουσα ζωή και αξίζει να αναδειχθεί σαν καταδυτικός προορισμός.



Μερικά άλλα πλεονέκτήματα είναι πως οι παραλίες των συλλόγων Χειμερινών Κολυμβητών "Τρίτων" και "Νηρεύς" βρίσκονται μόλις 5 λεπτά από τον Βόλο (κατεύθυνση παραλιακά προς Ανατολικό Πήλιο, πριν το εργοστάσιο τσιμέντων Ηρακλής) και έχουν πάντα διαθέσιμο parking, σχετικά εύκολη πρόσβαση (μονοπατάκι με σκαλάκια) και διαθέσιμο νερό να πλύνουμε τον εξοπλισμό μας μετά τη βουτιά.



Μερικές από τις φωτογραφίες είναι περσινές, από το άρθρο του 2007...





οι παρακάτω είναι φρέσκες, του 2008...



πέρα από τα μικρόψαρα και την πλούσια ζωή που παρουσιάζει ο βυθός - σε αντίθεση με αυτό που περιμένει κανείς από μια παραλία κοντά στο εργοστάσιο τσιμέντων -
εντύπωση μου έκαναν τα πολλά και μεγάλα σφουγγάρια σε διάφορα ευφάνταστα σχήματα.



Οι περισσότερες από αυτές τις αποικίες σφουγγαριών έχουν διάμετρο τουλάχιστον 40-50 εκατοστά...


Εδώ, τράβηξα την πρώτη φωτογραφία με σκοπό να αφαιρέσω μετά τις πετονιές αλλά διαπίστωσα ότι το σφουγγάρι τις έχει εγκλωβίσει στο σώμα του...



Αναρωτιέμαι αν όλα αυτά τα σφουγγάρια ανήκουν στο ίδιο είδος, αν είναι συγγενικά κι αν το διαφορετικό σχήμα σηματοδοτεί διαφορετικό είδος ή διαφορετική ηλικία



Με εντυπωσίασε πάντως το πλήθος και το μέγεθός τους: Όλες οι παραπάνω φωτογραφίες σφουγγαριών τραβήχτηκαν σε μια σχετικά μικρή περιοχή π.χ. 15x20 μέτρα.


Το σίγουρο είναι ότι αν ποτέ βρεθείτε προς Βόλο, αξίζει τον κόπο να αφιερώσετε 2-3 βουτιές στις Πλάκες, στις παραλίες των χειμερινών κολυμβητών. Όλες οι παραλίες βαθαίνουν γρήγορα, το τοπίο είναι κυρίως βραχώδες και σε 30-40 μέτρα από την ακτή καταλήγουν σε ένα βάθος -30μ όπου ξεκινά ένας αμώδης, λασπώδης βυθός με (συνήθως) χαμηλή ορατότητα (<2μ).


Επίσης ενδιαφέρον έχει ο βυθός στην παραλία των γυμνιστών, με μεγάλα μονόπετρα που φτιάχνουν υποβρύχιους λαβύρινθους και αρκετή ζωή.
Βρίσκεται κι αυτή στον ίδιο δρόμο: Λίγο μετά τις Πλάκες, θα δείτε ένα πέτρινο εκκλησάκι στην δεξιά πλευρά του δρόμου.

Καλές βουτιές
και καλό υπόλοιπο καλοκαίρι σε όλους...

[Physalia]

Ομολογώ Φοίβε ότι έχεις μοναδικό τρόπο να παρουσιάζεις τις βουτιές σου... ανυπομονώ να πάω στις Πλάκες!!


Ξέρω γιατί γέμισες αυτό το ποστ με σφουγγάρια... προφανώς επειδή σου είχα πει πόσο δύσκολη είναι η αναγνώρισή τους, ε;

Ειδικά όλη αυτή η σειρά των γκριζόμαυρων σπόγγων είναι ιδιαίτερα προβληματική και η αναγνώρισή τους απαιτεί μικροσκοπική εξέταση διαφόρων ανατομικών χαρακτηριστικών για να είναι κανείς σίγουρος....

Αν θες όμως μια τελείως διασθητική άποψη πιστεύω ότι όλα αυτά εδώ


ανήκουν στο ίδιο είδος Spongia agaricina, γνωστό στους σφουγγαράδες και ως ψαθούρι ή λαγόφυτο.

Δυσκολεύομαι όμως ιδιαίτερα με αυτά:



Θυμίζουν πολύ το λαγόφυτο αλλά σίγουρα το σχήμα τους είναι αρκετά διαφορετικό. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να είναι κάποιο εντελώς άλλο είδος. Από την άλλη τα σφουγγάρια έχουν ούτως ή άλλως τεράστια μορφολογική ποικιλία η οποία μπορεί να σχετίζεται με διάφορους παράγοντες όπως ο υδροδυναμισμός, το φως, η ηλικία κλπ.
Θα χρειαζόμασταν λοιπόν έναν πραγματικά ειδικό για να πάρει την ευθύνη αυτής εδώ της αναγνώρισης....

Τέτοιες περίεργες μορφές πάντως (μιλάω γι'αυτούς τους κώνους που προεξέχουν)

έχω ξανασυναντήσει κι εγώ και μάλιστα σε είδη για τα οποία είμαι σχεδόν σίγουρη για το είδος (π.χ. Ircinia variabilis)


Αν λοιπόν τύχει να περνάει κανένας ειδικός από αυτό το φόρουμ, έχω κι εγώ μία ερώτηση.... Υπάρχει περίπτωση διάφορα είδη σπόγγων να αναπτύσσουν τέτοιους κονδύλους υπό έντονες συνθήκες ιζηματογένεσης (όταν δηλαδή μεγάλες ποσότητες λάσπης εναποτίθενται διαρκώς στον πυθμένα πνίγοντας τους οργανισμούς του βυθού) σαν προσαρμογή για να αποφύγουν το θάψιμο;

[D.Poursanidis]

Αρχικό μήνυμα απο Physalia

Τέτοιες περίεργες μορφές πάντως (μιλάω γι'αυτούς τους κώνους που προεξέχουν)

έχω ξανασυναντήσει κι εγώ και μάλιστα σε είδη για τα οποία είμαι σχεδόν σίγουρη για το είδος (π.χ. Ircinia variabilis)


Αν λοιπόν τύχει να περνάει κανένας ειδικός από αυτό το φόρουμ, έχω κι εγώ μία ερώτηση.... Υπάρχει περίπτωση διάφορα είδη σπόγγων να αναπτύσσουν τέτοιους κονδύλους υπό έντονες συνθήκες ιζηματογένεσης (όταν δηλαδή μεγάλες ποσότητες λάσπης εναποτίθενται διαρκώς στον πυθμένα πνίγοντας τους οργανισμούς του βυθού) σαν προσαρμογή για να αποφύγουν το θάψιμο;

Θα μπορούσαν να είναι ενθυλακώσεις ιζήματος σε διάφορα στάδια ανάπτυξης .... ή ????

[Tiburon]

Αν θες όμως μια τελείως διασθητική άποψη πιστεύω ότι όλα αυτά εδώ


ανήκουν στο ίδιο είδος Spongia agaricina, γνωστό στους σφουγγαράδες και ως ψαθούρι ή λαγόφυτο.

Μαρία όντως μοιάζει με το είδος Spongia agaricina όμως κατά τη γνώμη μου μοιάζει περισσότερο με τον ‘κάλυκα’ Calyx nicaeensis. Επειδή λατρεύω τα σφουγγάρια θέλω να το ψάξω περισσότερο και να ρωτήσω.

Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να βλέπουμε 2-3 διαφορετικά είδη στις φωτογραφίες ή και διαφορετικούς μορφολογικούς τύπους των ίδιων ειδών που οφείλονται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Γενικότερα η ταυτοποίηση ειδών δεν είναι εύκολη διαδικασία και πολλές φορές μία φωτογραφία – όσο καλή και αν είναι – δεν αρκεί. Για το λόγο αυτό αναγκαζόμαστε πολλές φορές να πάρουμε ένα μικρό δείγμα για περαιτέρω ψάξιμο στο εργαστήριο και ειδικότερα στο στερεοσκόπιο ή/και μικροσκόπιο. Σίγουρα όμως μία φωτογραφία αποτελεί πολύτιμο εργαλείο και μπορεί να μας κατευθύνει και να διευκολύνει στο ψάξιμο.

Πάντως οι φωτογραφίες σου Φοίβο είναι πανέμορφες!

[Physalia]

Αρχικό μήνυμα απο Tiburon

Μαρία όντως μοιάζει με το είδος Spongia agaricina όμως κατά τη γνώμη μου μοιάζει περισσότερο με τον ‘κάλυκα’ Calyx nicaeensis. Επειδή λατρεύω τα σφουγγάρια θέλω να το ψάξω περισσότερο και να ρωτήσω.

Καθόλου άσχημη ιδέα το Calyx
Αν βρεις κάτι περισσότερο πες μας!

[Sonath]

Βεβαίως και πρόκειται για το Calyx nicaeensis (Demospongiae: Haplosclerida: Phloeodictyidae), γνωστό στους σφουγαράδες ως 'ρικούτα' (η 'ρουκούτα') - sorry Μαρία...
Είναι ένα από τα είδη σπόγγων που χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα έντονη ποικιλομορφία. Τα νεαρά άτομα συνήθως έχουν λίγο-πολύ ομοιόμορφο σχήμα, που μοιάζει με κύπελλο. Όσο όμως μεγαλώνουν, διαφοροποιούνται έντονα και απρόβλεπτα, με αποτέλεσμα ιδιαίτερα εντυπωσιακές και σύνθετες μορφές.
Η ποικιλομορφία στους σπόγγους πάντως είναι ένα θέμα που χρήζει μεγάλης συζήτησης. Οπωσδήποτε οι περιβαλλοντικές παράμετροι συνεισφέρουν αποφασιστικά στον καθορισμό της μορφολογίας, και η ιζηματαπόθεση και τα ρεύματα είναι από τις σημαντικότερες, αλλά λιγοστές είναι οι μελέτες που έχουν καταπιαστεί με τους μηχανισμούς που προάγουν την διαφοροποίηση. Το σίγουρο είναι ότι κάποια είδη (όπως το C. nicaeensis εν προκειμένω) ρέπουν προς την ποικιλομορφία, ενώ άλλα συμπεριφέρονται πιο 'συντηρητικά'.
Πάντως, μία χρήσιμη ίσως πληροφορία είναι ότι η 'ρουκούτα' είναι ένα από τα καλύτερα αντιθαμβωτικά για τη μάσκα. Η μέθοδος χρήσης είναι πολύ απλή: κρατάμε ένα μικρό αποξηραμένο κομμάτι, το οποίο βρέχουμε πριν από τη χρήση, και τρίβουμε με αυτό το κρύσταλλο. Ξεπλένουμε καλά τη μάσκα και that's it! Δεν είναι τυχαίο που σε κάθε σφουγγαράδικο θα βρούμε ένα Calyx στην κουπαστή...
Δεν χρειάζεται βεβαίως να θερίσουμε ολόκληρο το άτομο για τη χρήση αυτή! Ένα μικρό κομμάτι που θα κόψουμε με κοφτερό μαχαίρι, επαρκεί για πολλές χρήσεις, ανώ ο σπόγγος έχει τη δυνατότητα σχετικά γρήγορα να αναγεννήσει την τραυματισμένη επιφάνεια.

[Physalia]

Αρχικό μήνυμα απο Sonath

Βεβαίως και πρόκειται για το Calyx nicaeensis (Demospongiae: Haplosclerida: Phloeodictyidae), γνωστό στους σφουγαράδες ως 'ρικούτα' (η 'ρουκούτα') - sorry Μαρία...

Tι σορρυ μου λες τώρα!! Καλωσήρθες (επιτέλους!) Θάνο μας στο φόρουμ του Τηθύς -ελπίζω σύντομα και μέλος!!!

Παιδιά, να σας συστήσω:
Θυμάστε πριν 2-3 ποστ που ήλπιζα να περάσει κανένας ειδικός σπογγολόγος από το φόρουμ μας να μας λύσει καμιά απορία; Ε, νατος!!!

Αδέλφια, ξεθάψτε τις σφουγγαροφωτογραφίες και βαράτε αβέρτα τώρα!!


(και εύγε και στον Tiburon μας για την αναγνώριση! )

[Tiburon]

Γεια σου Θάνο!

Καλως μας ήρθες! Καιρό έχω να σε δω! Σε αυτό το forum λατρεύουμε τα σφουγγάρια! Τώρα που σε βρήκαμε έμπλεξες… Ήρθες την κατάλληλη στιγμή! Η κυρία Βουλτσιάδου προχθές (31/08) μου επιβεβαίωσε ότι πρόκειται όντως για τον κάλυκα. Συμπληρωματικά μου είπε ότι:

Όσο αφορά στις φωτογραφίες του σπόγγου από τον Παγασητικό, είναι το Calyx. Μέχρι στιγμής ξέρουμε μόνο το είδος niaceensis στη Μεσόγειο αλλά αυτό μου φαίνεται πολύ ιδιαίτερο και γι αυτό θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν είχαμε μερικά κομματάκια από διάφορα άτομα. Πρώτη φορά βλέπω κι εγώ τόσο μεγάλα και τόσο πολύπλοκα στη δομή τους άτομα. Πολύ πιθανό βέβαια να μην είναι κάτι καινούργιο, απλώς οι συνθήκες στην περιοχή να ευνοούν την ανάπτυξή του. Δεν πρόκειται βέβαια για αποικίες, αλλά για ολόκληρα άτομα (με την έννοια που επικρατεί ότι άτομα σπόγγου θεωρείται μια μάζα χοανοδέρματος καλυμμένη με ένα ενιαίο πινακόδερμα). Δεν είναι πάντως με τίποτε η Spongia agaricina. Γράψε εσύ εκ μέρους μου αν θέλεις την απάντηση.

[Physalia]

Μήπως τώρα μπορεί να μου διευκρινίσει κάποιος ποια είναι τα διακριτικά γνωρίσματα μεταξύ S. agaricina και C. nicaeensis?

Σας ευγνωμονώ εκ των προτέρων!!


...και περιττό να πω ότι είμαι βαθύτατα συγκινημένη με τα ονόματα που εμφανίστηκαν σε αυτό το θρεντ.... Ευχαριστούμε πολύ και την κα. Βουλτσιάδου! (=Καθηγήτρια ΑΠΘ με PhD στους σπόγγους της Ελλάδας)

(Φοίβε, έχεις αποστολή δειγματοληψίας απ' ό,τι κατάλαβες! )

[Sonath]

Καλώς σας βρήκα Μαρία, Βασίλη (νομίζω?) και λοιποί θαμώνες της Τηθύος!

Τώρα που σε βρήκαμε έμπλεξες…

Το μπλέξιμο εννοείται ότι θα είναι ευχάριστο και θεμιτό...

Η κυρία Βουλτσιάδου προχθές (31/08) μου επιβεβαίωσε ότι πρόκειται όντως για τον κάλυκα.

Η κα. Βουλτσιάδου, μάλιστα! είναι μία ειδικός. Σε σύγκριση μαζί της, όλοι είμαστε ερασιτέχνες, και οι γνώσεις και η εμπειρία της σχετικά με τους σπόγγους είναι ανεκτίμητος θησαυρός...

Μήπως τώρα μπορεί να μου διευκρινίσει κάποιος ποια είναι τα διακριτικά γνωρίσματα μεταξύ S. agaricina και C. nicaeensis?

Μαρία, η Spongia agaricina και το C. nicaeensis ανήκουν καταρχήν σε 2 διαφορετικές τάξεις (Calyx < Haplosclerida, Spongia < Dictyoceratida). Αυτό είναι συνέπεια μιας πολύ βασικής μορφολογικής τους διαφοράς: το Calyx έχει σκελετό που αποτελείται από πυριτικούς σκληρίτες (οξείες), ενώ ο σκελετός της Spongia αποτελείται αποκλειστικά από δίκτυο ινών σπογγίνης (το γνωστό σφουγγάρι μπάνιου).
Μακροσκοπικά τώρα, στην εσωτερική επιφάνεια της S. agaricina, μπορούμε πάντα να διακρίνουμε τους πόρους εξόδου του υδροκυκλοφορικού συστήματος (τις τρύπες ή τα 'μάτια' του σπόγγου), συνήθως σχετικά ομοιόμορφα κατανεμημένους. Αντίθετα στο Calyx οι αντίστοιχοι πόροι είναι δυσδιάκριτοι με γυμνό μάτι.
Επίσης, η επιφάνεια της Spongia, όπως και γενικά των Dictyoceratida, είναι διάστικτη από μικρά, πυκνά διατεταγμένα κωνίδια (φέρνει λίγο στο δέρμα μαδημένου κοτόπουλου...), ενώ του Calyx είναι επίπεδη.
Τέλος, η Spongia είναι απόλυτα ελαστική, οπότε αν την πιέσουμε ή την λυγίσουμε θα επανέλθει αμέσως στο αρχικό της σχήμα. Το Calyx αντιθέτως είναι μαλακό μεν, αλλά όχι τόσο ελαστικό και σκίζεται αρκετά εύκολα όταν ειναι μικρό, ενώ τα μεγαλύτερα σε μέγεθος και ηλικία άτομα μπορεί να είναι και σκληρά στην υφή.

Πάντως θα ήμουν ευγνώμων για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την παρουσία της S. agaricina στα ελληνικά νερά, καθότι το συγκεκριμένο είδος είναι ιδιαίτερα δυσεύρετο πλέον στην περιοχή μας, ιδιαίτερα στα προσιτά στους περισσότερους από εμάς βάθη...

-ελπίζω σύντομα και μέλος!!!

το έχω αμελήσει είναι αλήθεια...