Liberty - Το πρώτο πλοίο τεχνητός ύφαλος στην Κύπρο.

[Μπλε]

Έτυχε και έλλειψα για κάποιο διάστημα κατά τη διάρκεια της συζήτησης και μετά ξεχάσα να απαντήσω! Κάλλιο αργά παρά ποτέ...

Αρχικά Σώτο, για να απαντήσω στο πρώτο σου ερώτημα, θα πρέπει να διευρευνηθούν οι στόχοι δημιουργίας τεχνητού υφάλου, γιατί οι τεχνητοί ύφαλοι μπορεί να εξυπηρετούν πολλούς διαφορετικούς σκοπούς, όπως φυσικά και οι Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές. Αυτό είναι πολύ σημαντικό να ξεκαθαρίζεται, γιατί θα πρέπει να έχουμε διαφορετικές απαιτήσεις από την κάθε μορφή τεχνητού υφάλου, που θα αξιολογείται επί του προσδοκώμενου αποτελέσματος.

Αυτό που ζητάς από ότι καταλαβαίνω είναι ένα ναυάγιο που δε θα ψαρεύεται και θα βρίσκεται σε καλή θέση για καταδύσεις (κατάλληλο βάθος, κατάλληλη απόσταση από χερσαίες εγκαταστάσεις και λιμάνι).

Σ’ αυτή την περίπτωση, ο στόχος είναι η τουριστική εκμετάλλευση και όχι η προστασία ευαίσθητων οικοσυστημάτων από συρόμενα αλιευτικά εργαλεία (π.χ. των λιβαδιών ποσειδωνίας) ή ο εμπλουτισμός των ιχθυαποθεμάτων – δύο άλλοι διαφορετικοί κλασσικοί στόχοι των τεχνητών υφάλων. Ακόμη και στην περίπτωση που εσύ θέλεις να βλέπεις «ζωή» πάνω και γύρω από το ναυάγιο και σε επίπεδο ψαριών σ’ ενδιαφέρει προφανώς να βλέπεις είδη που σου προκαλούν το ενδιαφέρον (σαργοειδή, ροφοειδή και ότι άλλο έχεις πάψει προ πολλού να συναντάς στις καθημερινές βουτιές σου), δεν έχεις απαιτήσεις εμπλουτισμού των ιχθυαποθεμάτων των εμπορικών ειδών που αλιεύονται στην ευρύτερη περιοχή. Γι’ αυτό ο συγκεκριμένος τεχνητός ύφαλος καλείται να εξυπηρετήσει τουριστικούς/ψυχαγωγικούς σκοπούς και όχι οτιδήποτε άλλο (όπως ακριβώς και τα Καταδυτικά Πάρκα).

Μιλώντας πλέον για τεχνητό ύφαλο τουριστικής εκμετάλλευσης, η θέση πόντισης του σκάφους για τη δημιουργία του έχει πολύ μεγάλη σημασία για τα είδη που θα φιλοξενήσει ή δε θα φιλοξενήσει στην πορεία διαμονής του στο βυθό. Η ύπαρξη/απουσία ή και η κατεύθυνση των ρευμάτων, η εγγύτητα σε βραχώδες υπόστρωμα και γενικά οι τύποι οικοτόπων που απαντώνται στην περιοχή της πόντισης, η τοπική πρωτογενής παραγωγή, η εγγύτητα σε ποτάμια και/ή αγωγούς λυμάτων, η θολερότητα και άλλες πολλές παράμετροι είναι σε θέση να καθορίσουν την επιτυχία ή μη της εποίκισης του τεχνητού υφάλου από μια πληθώρα οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων και των ψαριών που μπορεί ή όχι να φιλοξενήσει ο ύφαλος αυτός. Κάποιες από τις παραμέτρους αυτές σε επίπεδο χρονοσειρών μπορεί να τις βρει κανείς από ήδη υπάρχουσες μελέτες-έρευνες στις υποψήφιες περιοχές, κάποιες μπορεί να τις μετρήσει επιτόπου και κάποιες ίσως χρειαστεί να τις παρακολουθήσει για να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα.

Είναι πλέον θέμα του πόσο σοβαρά θέλει να πάρει κανείς το εγχείρημα μιας τέτοιας μελέτης και πόσα λεφτά προτίθεται να ξοδέψει. Ενδεικτικά αναφέρω τουλάχιστον ένα χρόνο (όλες τις εποχές) εφόσον δεν υπάρχουν στοιχεία για τις εποχικά μεταβαλλόμενες παραμέτρους που χρειάζεται να γνωρίζει, optimally δύο χρόνια. Εαν έχει δεδομένα από άλλες έρευνες ή μελέτες για εκείνες τις παραμέτρους ή μπορεί να τις εκτιμήσει με έμμεσο τρόπο, τότε το τμήμα αυτό της μελέτης μπορεί να ολοκληρωθεί σε λιγότερο από 1 χρόνο. Θυμίζω ότι μιλάμε για το τμήμα της μελέτης που αφορά στην καταλληλότητα της περιοχής (ή την επιλογής της πιο κατάλληλης περιοχής μεταξύ διαφόρων υποψήφιων περιοχών) ως προς την επίτευξη του στόχου ο τεχνητός ύφαλος να «σφύζει» από ζωή, εφόσον αυτό προσδιοριστεί σαν το επιθυμητό από το κοινό –δύτες (έρευνα αγοράς με ερωτηματολόγια κ.τ.λ., άλλη μελέτη αυτή!).

Δε θα κάνω αναφορά στην προετοιμασία του σκάφους πριν τη βύθισή του, που απαιτεί τον καθαρισμό ως προς τα στοιχεία εκείνα που είναι σε θέση να επηρρεάσουν αρνητικά το θαλάσσιο περιβάλλον (μπαταρίες, λάδια, υπολείμματα πετρελαίου... δεν το έχω ψάξει σε βάθος για να σου αναφέρω τώρα όλα όσα θα πρέπει να φροντίσει να αφαιρέσει κανείς αλλά είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν σχετικές μελέτες στις οποίες θα μπορούσε ο ενδιαφερόμενος να ανατρέξει) και τη διασφάλιση της ασφαλούς περιήγησης των δυτών-επισκεπτών (αφαίρεση καλωδίων, τζαμιών, σφράγιση συγκεκριμένων τμημάτων, διάνοιξη-διαπλάτυνση εισόδων κ.τ.λ.). Ωστόσο, κάτι που ξεχνάει συνήθως κανείς είναι να αναρωτηθεί για τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η βύθιση ενός σκάφους σε κάποια τυχαία περιοχή του βυθού.

Ένα καράβι που βυθίζεται σε βαθυμετρική ζώνη κατάλληλη για ερασιτεχνικές καταδύσεις (έως τα 40μ, συχνά και ρηχότερα), είναι ένας συμπαγής όγκος τεράστιων διαστάσεων που «φυτρώνει» στο βυθό εκεί που πιθανά πριν δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο. Ειδικά στα ρηχά, όπου το βάθος της περιοχής είναι μέγεθος συγκρίσιμο με τις διαστάσεις του σκάφους, η βύθιση ενός ναυαγίου δεν περνά «απαρατήρητη» στο περιβάλλον γύρω από αυτό. Το πιο απλό είναι να διαταράξει τον υδροδυναμισμό της περιοχής, δημιουργώντας ρεύματα εκεί που πριν δεν υπήρχαν και διακόπτωντας ρεύματα εκεί που πριν υπήρχαν, με μικρή ή τεράστια σημασία για τους οργανισμούς που διαμένουν στην ευρύτερη περιοχή, αλλά όχι μόνο! Η διατάραξη του υδροδυναμικού καθεστώτος μπορεί να έχει οδυνηρές συνέπειες ακόμη και σε κάποια παρακείμενη αμμώδη παραλία, προκαλώντας διάβρωση είτε εντείνοντας τα ρεύματα είτε διακόπτοντας την κυκλοφορία της άμμου. Δε λέω ότι γίνεται κάθε μέρα αυτό το πράγμα, αλλά ότι είναι πιθανό να συμβεί και πρέπει να διερευνηθεί όταν μιλάμε για ρηχά ναυάγια. Φυσικά, δεν είναι δυνατόν να επιλέξουμε να βυθίσουμε ένα καράβι πάνω σε λιβάδι ποσειδωνίας (ιδιαίτερα σημαντικός θαλάσσιος τύπος οικοτόπου, προστατευόμενος από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία) καταστρέφοντας τμήμα αυτού, ή ακόμη και πολύ κοντά σε αυτό, αν είναι έστω και ελάχιστα πιθανό να το επηρεάσει η αλλαγή του υδροδυναμικού καθεστώτος που μπορεί να επέλθει από την παρουσία του τεράστιου αυτού τεχνητού υφάλου. Αντίστοιχη προσοχή πρέπει να επιδείξει κανείς και σε άλλα ευαίσθητα οικοσυστήματα, όπως οι τραγάνες (κατά περιοχές βαθύτερα), οι φυσικοί ύφαλοι, κ.ά.

Όλα τα παραπάνω προφανώς είναι ενδεικτικά και τα αναφέρω στο επίπεδο μιας συζήτησης στο forum. Μια μελέτη οφείλει να διερευνήσει όλες τις πιθανές παραμέτρους και επιπτώσεις (θετικές και αρνητικές) και είμαι σίγουρος ότι είναι περισσότερες από όσες αναφέρω σύντομα εδώ. Ελπίζω πως σε αυτό το πλαίσιο τουλάχιστον να σε κάλυψα.

Αν πάντως αυτό που σε ενδιαφέρει Σώτο είναι να βουτάς σε περιοχή με ψάρια, κατά βάθος θέλεις μια περιοχή που δεν ψαρεύεται. Αν αυτή η περιοχή επιλεγεί κατάλληλα, μπορεί να επιτελέσει και άλλους επιπλέον ευεργετικούς σκοπούς, πέρα της τέρψης των δυτών. Τελικά, με το τι ζητάμε από τους τοπικούς μας άρχοντες, καθορίζουμε και το μέλλον του τόπου μας.

[Σώτος Χριστοδούλου]

Γιάννη, σ ευχαριστώ πάρα πολύ για τις τόσο σημαντικές πληροφορίες που μας δίνεις σε αυτή σου την απάντηση. Το θέμα του υδροδυναμισμού είναι κάτι άγνωστο για το μέσο δύτη εγώ τουλάχιστον τώρα μαθαίνω ότι ένα ναυάγιο μπορεί να έχει εν δυνάμει μια τέτοια επίδραση. Ενα άλλο ενδιαφέρον για μένα είναι αυτό που αναφέρεις για την επιλογή περιοχών όπου θα απαγορεύεται η αλίευση. Και βεβαίως ανοίγει ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο εκείνο της εύρεσης του τρόπου με τον οποίο η απαγόρευση θα τηρηθεί!

Εγώ είμαι καλυμένος.